"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De jongens zijn dood

Zondag, 2 februari, 2014

Geschreven door: Fréderike Geerdink
Artikel door: Maarten Reijnders

“Omdat we Koerden zijn”

[Recensie] In de nacht van 28 december 2011 komen vierendertig Koerden om het leven bij een bombardement door het Turkse leger. Een gruwelijke vergissing, blijkt al snel. De slachtoffers zijn geen gewetenloze terroristen, maar armlastige smokkelaars. Tieners vaak nog, die een zakcentje verdienen met de illegale import van zaken als sigaretten en brandstof uit Irak. Zo sparen ze voor een computer of voor hun lunchgeld op school.

Freelance journalist Fréderike Geerdink (onder meer voor het ANP en Wordt Vervolgd) reisde de afgelopen jaren herhaaldelijk af naar de plaats waar de slachtoffers vandaan kwamen. In De jongens zijn dood, een journalistieke reis naar de kern van de Koerdische kwestie in Turkije, beschrijft ze hoe het bombardement nadreunt in deze gemeenschap. Geerdink is duidelijk betrokken bij het lot van de slachtoffers en dat levert een betrokken en lezenswaardig boek op.

De onduidelijkheid die de Turkse autoriteiten rondom het bombardement laten bestaan, maakt het er voor de nabestaanden niet makkelijker op om hun verlies te verwerken. Normaal gesproken staat het Turkse leger de smokkeltochten oogluikend toe. Zeker omdat er verder nauwelijks werk is in de regio. Waarom grepen de militairen deze keer dan wel in en waarom ging dat gepaard met zulk buitensporig geweld? Het zijn vragen waarop ook de parlementaire onderzoekscommissie die de zaak onderzoekt, geen bevredigend antwoord kan of wil geven.

Het mislukte officiële onderzoek naar de toedracht van het bombardement is symptomatisch voor de stand van zaken in Turkije, meent Geerdink. De staat is er in de eerste plaats op uit om zichzelf te beschermen, niet om de belangen van de burgers te dienen. Met alle kwalijke gevolgen van dien: mensenrechten worden geschonden, minderheden worden niet erkend en de pers wordt gemuilkorfd.

Boekenkrant

Buitenlandse druk helpt wel – denk aan de veranderingen in Turkije onder invloed van de wens om toe te treden tot de EU – maar is niet altijd even consequent. Zo is de internationale lobby om de positie van de Koerden te verbeteren het afgelopen decennium een stuk minder geworden. Sinds de aanslagen van 11 september is de Koerdische kwestie veranderd van een mensenrechtenvraagstuk in een terrorismekwestie. Precies zoals de Turkse autoriteiten het graag zien.

Pas als die situatie fundamenteel verandert, zal het volgens Geerdink mogelijk zijn om een écht onafhankelijk en grondig onderzoek te doen naar de gebeurtenissen in de nacht van 28 december 2011. Tot die tijd moeten de nabestaanden het helaas doen met de verklaring die Geerdink herhaaldelijk kreeg als ze hun vroeg naar het waarom van het bombardement: “Omdat we Koerden zijn.”

Eerder verschenen in Wordt Vervolgd

Boeken van deze Auteur:

De jongens zijn dood