"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De kleuren van de brand

Vrijdag, 18 oktober, 2019

Geschreven door: Pierre Lemaitre
Artikel door: Jan Koster

De wraak wordt gloedvol bereid en ijskoud opgediend

[Recensie] Misschien wel het hoogtepunt in het niet misselijke oeuvre van Pierre Lemaitre is Tot ziens daarboven. Het is het eerste deel van een trilogie waarin de vooraanstaande familie Péricourt centraal staat. Inmiddels is het vervolg verschenen, De kleuren van de brand. Verschillende personen die in het eerste deel een rol speelden komen ook hierin voor. Die voorkennis is prettig maar niet vereist; het kan probleemloos als losse roman worden gelezen.

De val

De hoofdpersoon in De kleuren van de brand is Madeleine Péricourt. Het begint met de begrafenis van haar vader, vooraanstaand bankier. Als enig erfgenaam komt het beheren van het vermogen op haar schouders te rusten. Op zichzelf al geen gemakkelijke opdracht, die nog eens extra gecompliceerd wordt door een “noodlottig ongeval” tijdens de begrafenis. Ten gevolge daarvan raakt haar zevenjarige zoon, Paul, invalide. De zorg voor hem houdt haar bezig en leidt haar, begrijpelijk, af van het werk.

Daar komt bij dat zij aanvankelijk ten onrechte te veel vertrouwt op de verkeerde adviseurs die deels ook onderdeel zijn van de nalatenschap. Ook de kwalijke rol van haar oom mag niet worden uitgevlakt. Het resultaat: zij raakt huis en haard kwijt en moet noodgedwongen verkassen van het riante onderkomen naar een relatief kleine woning.

Boekenkrant

De wraak

Madeleine zint op wraak, maar dat kan zij niet alleen. Vrijwillige hulp krijgt zij van de Poolse Vladi, die geen woord Frans spreekt maar die desondanks van onschatbare waarde is. Zij neemt de zorg voor Paul op zich en in haar netwerk bevinden zich allerlei types die de nodige hand- en spandiensten kunnen verlenen. Van het weinige overgebleven geld huurt Madeleine een oude bekende in die in het verhaal vooral op de achtergrond actief is maar wiens hulp  onontbeerlijk blijkt.

Onvrijwillige hulp krijgt zij van haar voormalige bediende Léonce, die inmiddels als volwaardige golddigger is getrouwd met Joubert, de man die met het kapitaal aan de haal is gegaan en daar goede sier mee maakt. Madeleine beschikt over informatie die Léonce kan ruïneren en ze schroomt niet om die kennis in haar voordeel aan te wenden.

Het snode plan van Madeleine krijgt langzaam handen en voeten, maar de uitvoering is bepaald niet eenvoudig. Haar tegenspelers zijn machtig en invloedrijk, maar zij hebben ook hun zwakke plekken. Een roofdier weet die bij zijn prooien moeiteloos te vinden maar zal dat Madeleine ook lukken?

Verschillende verhaallijnen tegen historische achtergrond

De belangrijkste verhaallijn in De kleuren van de brand is uiteraard die van Madeleine. Het decor is vooral dat van de Franse elite en politieke top. Degenen die eerder werk van Lemaitre in handen hebben gehad weten hoe dat uitpakt: hun doen en laten bestaat uit liegen en bedriegen, kuiperijen, gechicaneer en hun houding is van een stuitende hypocrisie. Lemaitre heeft niet veel op met hooggeplaatsten, zo blijkt maar weer.

Een andere belangrijke verhaallijn betreft Paul. De Poolse Vladi speelt vaak muziek af als zij hem verzorgt. De aanvankelijk apathische Paul reageert als door de bliksem getroffen als hij de stem hoort van wat een beroemde operazangeres blijkt te zijn. Hij weet via via in contact met haar te komen en er gebeurt iets vreemds. Tussen haar en de invalide jongeman ontstaat een hechte vriendschap. In dit geval is het decor vooral het opkomende fascisme in Duitsland. Hun vriendschap geraakt in een crisis als de diva meent te moeten optreden in Berlijn als de nazi’s al aan de macht zijn. Het zint Paul niet en dat laat hij haar duidelijk weten.

Herkenbare thema’s en stijl

Wraak is een thema dat vaker voorkomt in het werk van Lemaitre. Het levert, zeker in zijn romans, meestal prachtige verhalen op. De kleuren van de brand vormt hierop geen uitzondering. Ook de manier waarop de politieke en zakelijke elite zich manifesteert is bij hem een regelmatig terugkerend thema en ook nu laat Lemaitre zich van zijn beste schrijverskant zien. Een extraatje is de manier waarop hij laat zien wat de “kracht” is van reclame. De slimme  Paul heeft haarscherp door hoe dat werkt en gebruikt het in zijn voordeel als hij zich in de wereld van de cosmetica stort.

De stijl is onmiskenbaar Lemaitre. Vlotte toon, humor in alle soorten, het stijlmiddel ironie is hem ook niet vreemd. Als een ware meester weet hij de verschillende verhaallijnen met elkaar te verweven, maar nooit op een manier dat je het overzicht verliest.
Hij weet ook zijn kleurrijke personages raak te typeren en heeft daar soms weinig tekst voor nodig. Neem als voorbeeld hoe hij Léonce neerzet, als echtgenote van Joubert:

“Hij kon prat gaan op één van de verrukkelijkste vrouwen van Parijs, netjes in gezelschap, bescheiden tijdens diners in de stad, heel fatsoenlijk bij elke gelegenheid en voor de rest een snol van de ergste soort.”

Hoewel het net niet kan tippen aan de voorganger in deze trilogie is De kleuren van de brand wederom een zeer geslaagde roman van Lemaitre!

Eerder verschenen op jkleest.nl

Boeken van deze Auteur: