Essay zonder oplossingen
[Recensie] De klimaatparadox van Peter van Druenen is met zijn 96 pagina’s eigenlijk te dun om een boek te noemen. De historicus noemt het dan ook een ‘boek essay’ en hij beschrijft hierin de relatie tussen de klimaatcrisis en de groeiende bevolking. In De klimaatparadox plaatst Van Druenen de discussie over bevolkingsgroei in een historische context.
Het boek begint in 1972 bij het uitkomen van het rapport van de Club van Rome. Het rapport Grenzen aan de groei zorgde destijds voor veel opschudding, omdat er een beeld werd geschilderd van in een aantal decennia oprakende grondstofvoorraden. Overbevolking werd gezien als een van de belangrijkste oorzaken hiervan. In de rest van het boek wordt de relevantie van het rapport voor de huidige tijd beschreven. Van Druenen beargumenteert dat de factor bevolkingsgroei weer een belangrijke plaats in het klimaatdebat moet krijgen.
Daarbij moeten we niet alleen praten over geboortebeperking, maar ook over onze neiging om tegen elke prijs mensenlevens te redden en te verlengen. Deze uitspraak lijkt aan te zetten tot een interessante en controversiële oplossing.
Maar de schrijver ziet zelf ook in dat dit leidt tot een onmogelijk ethisch dilemma. Niet meer ingrijpen bij doodsdreigingen, natuurrampen of ziekte zal nooit gebeuren. Wat we dan wel moeten doen? Accepteren dat de Apocalyps zal komen en ons tot de tanden bewapenen door dijken te bouwen. Laat al die techniek als windmolens en zonnepanelen maar zitten, is het devies. Dat heeft toch geen zin in vergelijking met de bevolkingsgroei. Daarmee schaart Van Druenen zich bij een bepaald type klimaatsceptici. Deze geloven wel in de klimaatverandering, maar denken dat het al zo ver is gekomen dat er geen houden meer aan is.
De Club van Rome kreeg destijds veel kritiek over zich heen, omdat ze onvoldoende aandacht gaf aan de mogelijkheid met nieuwe technologieën het doemscenario af te wenden. En dit is ook precies wat er mist in De klimaatparadox. Oproepen om maar te stoppen met technologische ontwikkelingen omdat de Apocalyps er toch aankomt is een ‘selffulfilling prophecy’. Bevolkingsgroei is namelijk niet de enige factor die meespeelt; hoeveel en wat mensen consumeren is ook van groot belang. 49 % van alle CO2-uitstoot wordt nu veroorzaakt door de rijkste 10 % van de wereldbevolking. Naar schatting verspillen we ook nog eens een derde van ons voedsel. Daar zit genoeg ruimte om het onheil – in ieder geval voorlopig – wel af te wenden. Als onze Westerse levensstijl wordt ingeruild voor een duurzame variant is er een wereld te realiseren waarin voor iedereen plek is. Om dit te kunnen bewerkstelligen is technologie nodig. Technologie voor duurzame energie, om voedselverspilling tegen te gaan en om meer voedsel te produceren op minder grond.
De klimaatparadox is een interessant historisch essay, maar het mist oplossingen.
—
Eerder verschenen in TW.nl
