100 jaar Baekers’ Textielfabrieken Eindhoven
[Recensie] Eindhoven was al voor de komst van Philips in 1891 een belangrijke industriestad met sigarenfabrieken, textiel- en leerindustrie. Vanaf 1928 werden er ook auto’s gemaakt. Ondanks de snelle groei van Philips waren deze ondernemingen omstreeks 1950 nog steeds belangrijk. De Markies met het dubbele leven beschrijft de geschiedenis van de belangrijkste textielfabriek in Eindhoven. Die werd in 1866 opgericht door Anton van Moll en Wil Baekers als Baekers & Cie, maar stond vooral bekend als BARA, naar Baekers en diens tweede compagnon Leo Raijmakers. Toen het bedrijf in 1966 stopte heette het NV Baekers’ Textielfabrieken. BARA maakte -onder veel meer- markiezen. De reclameslogan die er in de jaren ’30 voor bedacht werd, is de titel van het boek.
Charles Boissevain kon niet beschikken over het bedrijfsarchief, dat bij een brand verloren is gegaan, maar wel over de familiegeschiedenissen van de stichters en de drie generaties directeuren uit de familie Baekers, waardoor hij een persoonlijk beeld schetst van het milieu van de ondernemers. Belangrijk zijn ook secundaire bronnen als notariële archieven, patentregisters, kadastergegevens, archieven van andere textielfabrieken, kranten en de herinneringen van ex-medewerkers. Zijn boek geeft nu eens een andere kijk op de industriestad Eindhoven dan gebruikelijk omdat hij Philips en DAF niet centraal stelt. Boissevain zet de geschiedenis van de snel groeiende textielfabriek in de context van de geschiedenis van Eindhoven, en in die van de textielindustrie in Nederland. Hij geeft veel aandacht aan de industriële versnelling in de vroege 20ste eeuw, aan de bedrijfsvoering, aan de familie Baekers, maar ook aan de producten, de reclame, de locaties en de inrichting van de fabrieken. Een boeiende rode draad is de sociale geschiedenis, die in veel bedrijfsgeschiedenissen een stiefkind is.
Ieder hoofdstuk heeft een royale paragraaf Mens en Werk, die de sociale omstandigheden beschrijft van de betreffende periode, de gevolgen voor de arbeiders en de manier waarop de bedrijfsleiding daarmee omging. Boissevain heeft daarin veel aandacht voor individuele werknemers en naarmate de geschiedenis vordert zijn ook interviews met 22 ex werknemers of hun familieleden belangrijke bronnen. Dit boek is een schoolvoorbeeld van de manier waarop een dergelijke geschiedenis geïllustreerd kan worden. Auteur en vormgever hebben daaraan veel aandacht besteed. De lezer krijgt een overdadige variatie aan relevante illustraties, die zo zijn uitgekozen en beschreven dat ze haast een zelfstandig beeldverhaal vormen. De Markies met het dubbele leven is een boeiende en verrassende bijdrage aan de sociale en economische geschiedenis van Eindhoven.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
