Oude liedjes als tijdreis
[Column] Een bijzonder buitenbeentje in het oeuvre van Umberto Eco met uitputtend gedocumenteerde historische fictie is zijn hedendaagse roman De Mysterieuze Vlam van Koningin Loana (2004).
Na een beroerte verliest een 60-jarige man zijn geheugen. In de hoop deze terug te vinden gaat hij naar het familiehuis van zijn jeugd. Hij wil daar zijn kindertijd oproepen met de achtergelaten kinderboeken, strips, platen, speelgoed. (Denk aan de tv-reeks American Pickers waarin twee handelaren oude spullen opkopen en zo bij hun eigenaars persoonlijke verhalen wakker schudden.)
Deze roman speelt in Eco’s eigen jeugd: het Italië van de late dertig met de opkomst van het Fascisme. Op zolder vindt de hoofdfiguur inderdaad zijn oude stripboeken (Mandrake, Topolino en de mysterieuze naamgeefster Loana) bladmuziek en schellakplaten met dubbelzinnige liedjes, die hem nu pas opvallen. Zoals het een postmodern boek betaamt staan de bijbehorende plaatjes er in afgedrukt. Erg leuk.
Een cd of (nu) Spotify-playlist had het boek nog completer gemaakt. Maar met wat gezoek vind je de door Amerikaanse swing beïnvloede (film)muziek makkelijk op Spotify, bij The Italian Song. Toppers van toen waren drie Nederlands zusjes, Trio Lescano, tot “uitkwam” dat ze joods waren. De censor vond verkapte anti-Mussolini boodschappen in hun liedjes die het Italiaans moreel zouden ondergraven. Over de zusjes werd een Nederlands toneelstuk en een nostalgische Italiaanse film gemaakt met Sylvia Kristel als hun moeder. https://www.youtube.com/watch?v=PvfhVLnSAWs. Hun Nederlandse tulpenliedje ‘Tulipan’ kunnen oudere Italianen nog steeds meezingen.
Het is een mooi gegeven om oude liedjes als vehikel voor een tijdreis te gebruiken (zoals in mijn roman Hard Zijn gebeurt.) Ook Bob Dylan doet dat in zijn een kwartier durende ballade Murder Most Foul, die hij begin deze maand uitbracht. Het monotone meesterwerk schrijdt voort op een bezwerende en verwijzende tekst – “The Beatles want to hold your hand”. De balladeer toont zich een waardige Nobelprijswinnaar die troost biedt. https://www.youtube.com/watch?v=3NbQkyvbw18.
Tegen het eind van de ballade gebiedt Dylan ons de liedjes te spelen die er voor hem toe doen. En ook daar is al snel een Spotify-playlist van gemaakt.
Eco besluit zijn boek zo: “Eindelijk zal ik weten hoe ik tot in het oneindige de slotscène van mijn Cyrano moet reciteren, […] weten wat ik in mijn leven lang gezocht heb […] en zal ik mijzelf terugvinden. Ik zal in vrede zijn.”
—
Eerder gepubliceerd op Facebook-pagina Chris Reinewald Alleroogen
De mysterieuze vlam van koningin Loana is alleen nog tweedehands te verkrijgen
