Omschrijving van de vrouw vanuit mannelijke blik
[Recensie] De vrouw is mooi. Dat is ze van nature – als eindpunt van miljoenen jaren evolutie is haar lichaam onovertroffen in vorm, zachtheid en bevalligheid. Het neemt niet weg dat haar schoonheid ook historisch bepaald is. Haar bijzondere biologische kenmerken worden steeds opnieuw en steeds op een andere manier cultureel toegeëigend. Vrouwelijk naakt is altijd ook een gemaakt en een bekeken naakt. De vrouw is niet alleen mooi in maar ook door onze ogen.
In De naakte vrouw doet Desmond Morris, de bekende zoöloog en auteur van onder andere De naakte aap, verslag van zijn levenslange fascinatie met de ontwikkeling van deze schoonheid. Letterlijk van top tot teen laat hij zijn blik over het vrouwelijk lichaam glijden en beschrijft hij het unieke en veranderende samengaan van natuurlijke evolutie en culturele modes in wat hij noemt ‘het boeiendste onderwerp ter wereld’. Na hoofdstukken over het haar, de oren, de ogen, de neus en de mond daalt hij via de hals, de schouders en de oksels naar beneden af. De borsten mogen zich verheugen in extra lange aandacht, daarna beschrijft hij hoe de heupen, de buik, de schaamstreek, de billen en de benen het vrouwelijk geslacht zijn specifieke karakter hebben gegeven.
Zijn onderhoudende maar nogal willekeurige relaas dat zich soms verliest in potsierlijke details – zo mag de lezer zowel kennisnemen van negen verschillende navelvormen als van maar liefst tien manieren om je schaamhaar weg te scheren – heeft één constante. Getrouw aan zijn professionele achtergrond ziet Morris de vrouw voornamelijk door een seksueel-biologische bril. Haar lichaam is één grote bron van erotische signalen. Zo ziet de zoöloog in de blote schouders van de vrouw de rondingen van haar borsten en billen herhaald. Lippen zijn zo seksueel omdat ze in vorm, uiterlijk en kleur de schaamlippen nabootsen. Vanwaar al die opwinding over het naveltruitje? Omdat de zachte welving van de buik met dat smalle kuiltje niet alleen zelf een erogene zone is maar ook sterke associaties oproept met wat eronder zit. En zijn de blozende wangen van een jong meisje niet het prikkelende teken van een maagdelijke onschuld die op het punt staat verloren te gaan?
Naakt is bij Morris dan ook altijd functioneel naakt: naakt ten behoeve van aantrekking en aandacht van het andere geslacht, van paarvorming en seksuele beschikbaarheid. De naakte vrouw gaat vooral over de vrouw zoals ze bewust en onbewust (met dank aan onze evolutionaire oorsprong) aan de man verschijnt. ‘We hebben het lopen op vier poten al heel erg lang geleden opgegeven, maar het seksueel aantrekkelijke achterste van de vrouw weigert uit het onbewuste van de man te verdwijnen.’ Misschien heeft Morris (onbewust?) in zijn lofzang op de vrouw dan ook iets wezenlijks over het hoofd gezien. Hoe zeer hij het ook toejuicht dat de vrouw zich (seksueel) bevrijdt van een dominante mannelijke cultuur, in zijn beschrijving van haar naakte werkelijkheid blijft ze de gevangene van zijn mannelijke blik.
—
Eerder verschenen in Intermediair
