"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De nacht van Byrman

Vrijdag, 10 april, 2020

Geschreven door: Egbert Brink
Artikel door: Henk Slechte


[Signalering] In 1950 overleed sergeant Ferdinand Byrman na een korte ziekte onder verdachte omstandigheden vier dagen na zijn aankomst in gevangenis Veenhuizen. Hij had in Indië 5000 sigaretten gestolen en was door de krijgsraad veroordeeld. Na zijn repatriatie moest hij met 24 andere gerepatrieerde en gestrafte militairen zijn straf uitzitten. Hij was getrouwd en had een tweeling, maar heeft zijn gezin niet teruggezien. Historicus Egbert Brink onderzocht als een echte detective het geval-Byrman en deed zo het onderzoek over van het Openbaar Ministerie, dat in 1952 met een conclusie kwam.

Brink heeft de toenmalige getuigen verdeeld in samenhangende groepen. Zijn citaten uit de verhoren zorgen voor een goed beeld van de toestand en de sfeer in Veenhuizen in 1950. De gevangenis was toen een vergaarbak van allerlei delinquenten. Er zaten zware collaborateurs uit de oorlog, militairen die in Nederlands-Indië waren veroordeeld voor kleine vergrijpen maar ook dienstplichtigen die hadden geweigerd uitgezonden te worden voor wat toen de ‘politionele acties’ heetten. Brink laat reguliere artsen en medewerkers van Veenhuizen aan het woord, maar ook delinquenten die dankzij het open karakter van Veenhuizen overdag een vrij bestaan hadden. Ze werkten als arts of verpleger in het hospitaal waar Byrman was opgenomen maar werden ’s nachts in slaapkooien opgesloten.

Brink heeft gekozen voor een spannende opzet maar is ook historisch informatief. Hij heeft als enige nabestaande Ferdinands broer opgespoord en gesproken. Brink en broer Piet vertellen helaas niet wat van Ferdinand Byrmans vrouw en dochters is geworden. Dat had de geschiedenis helemaal afgerond.

Dans Magazine

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine