De interactie tussen de mens en de natuur in Nederland duidelijk uiteengezet
[Recensie] In De ontdekking van de natuur nemen enkele prominente experts ons mee door de geschiedenis van de natuur van Nederland en de invloed van de mens op de biodiversiteit. De schrijvers hebben uiteenlopende expertises, die tot nu toe niet of nauwelijks gecombineerd werden. Zo is Rob Lenders historisch ecoloog, Jan Luiten van Zanden hoogleraar economische geschiedenis, Joop Schaminée hoogleraar systeemecologie en Thomas van Goethem postdoctorale onderzoeker en projectleider bij het ATHENA-project. In De ontdekking van de natuur komen die expertises nagenoeg perfect bij elkaar.
Het boek behandelt de ontdekking van de natuur in chronologische volgorde. We reizen dus van de IJstijd via de Industriële Revolutie naar het heden. Dit geeft een mooi beeld van de wisselwerking tussen de mens en de natuur. Het toont echter ook hoe er een kanteling plaats vond. Het is steeds minder de natuur die invloed heeft op de mens en steeds meer de mens die invloed heeft op de natuur. Daarnaast maakt De ontdekking van de natuur goed duidelijk dat de mens niet altijd gezorgd heeft voor minder biodiversiteit. Vaak is de biodiversiteit namelijk toegenomen als gevolg van het handelen van de mens.
Elk hoofdstuk van De ontdekking van de natuur is door een andere schrijver of groep van schrijvers opgesteld. Zo waren Luiten van Zanden en Van Goethem verantwoordelijk voor de inleiding en conclusie, Lenders voor de hoofdstukken De mens als jager-verzamelaar en De mens als landbouwer, Luiten van Zanden voor het hoofdstuk De rijkdom van de halfnatuur en Schaminée en Luiten van Zanden voor het hoofdstuk Na de Industriële Revolutie. Het is een risico om op deze manier de hoofstukken te verdelen over de schrijvers, maar gezien de uiteenlopende expertise is het wel begrijpelijk dat hiervoor gekozen is. Over het algemeen pakt het in dit boek goed uit, alle hoofdstukken op één na lezen vloeiend en er is nauwelijks stijlverschil te zien.
Alleen hoofdstuk 4, De rijkdom van de halfnatuur, geschreven door Luiten van Zanden springt er in negatieve zin uit. Dit hoofdstuk is meer van de hak op de tak en daardoor wat lastiger te lezen. Zo bevat paragraaf 4.9 bijvoorbeeld in 3 bladzijden het volgende: een alinea over kruiden uit het oosten, vervolgens een alinea over haringvisserij en walvisvaart, dan via de dodo naar publicaties over de natuur om daarna door te gaan in Zuid-Afrika. Wat deze onderwerpen met elkaar gemeen hebben werd niet goed duidelijk. Ondanks het ontbreken van de samenhang binnen dit hoofdstuk, geeft het wel een goed beeld van de periode tussen de mens als landbouwer en de Industriële revolutie. Daardoor draagt ook dit hoofdstuk bij aan het totaalbeeld van de wisselwerking tussen mens en biodiversiteit.
Al met al geeft De ontdekking van de natuur dus een duidelijk beeld van de interactie tussen de mens en de biodiversiteit in Nederland. Het zet daarnaast aan tot nadenken over hoe we op dit moment omgaan met de natuur in Nederland. Daarmee is dit boek een must read voor iedereen die (ook al is het zijdelings) betrokken is bij de natuur in Nederland.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
