Hoe de kunst van het samenleven verstoord raakt – en wat eraan te doen
[Signalering] Op een zonnige dag in november zag Marcel ten Hooven drie Leidse studenten uitgelaten rondzwemmen in de gracht vlakbij zijn woning. Met zijn iPhone in de hand stapte hij op het vrolijke drietal af: of hij de zwemmende jongens mocht fotograferen?
Meteen veranderde de sfeer, van speels naar afstandelijk. Geen denken aan, gaven de knullen de schrijver te verstaan. Of hij zich niet realiseerde dat hier de toekomstige topman van Shell of de minister-president aan het zwemmen was? De jongens bleken lid van het Leidse studentencorps Minerva.
Het voorval bood Ten Hooven, jarenlang parlementair verslaggever voor Trouw en nu freelance journalist voor onder andere de Groene Amsterdammer, een persoonlijke illustratie voor zijn boek. Ten Hooven onderzocht de kansen en bedreigingen van democratie als beschavingsideaal, als manier om fatsoenlijk met elkaar samen te leven. Democratie wordt volgens hem voornamelijk bedreigd door het neoliberalisme en het rechtspopulisme. Beide zijn weer nauw gerelateerd aan het diepgewortelde probleem van ongelijkheid: het eerste als veroorzaker, het tweede als reactie erop. En de Leidse studenten, die hun bedje al op jonge leeftijd gespreid weten, als uiting ervan.
Ten Hooven constateert dat democratie in essentie echter nog steeds de beste manier is om de politiek in de richting van vrede te voeren. Dit vraagt wel wat: prudentie, de bekwaamheid zichzelf te beheersen met hulp van redelijkheid; zelfrelativering; en de bereidheid compromissen te sluiten, oftewel “tot het uiterste gaan om er met de ander uit te komen”.
—
Eerder verschenen in De Helling
