"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Poolse bokser

Vrijdag, 4 oktober, 2019

Geschreven door: Eduardo Halfon
Artikel door: Jan Koster

Zoeken maar niet vinden

[Recensie] De Poolse bokser is het romandebuut van Eduardo Halfon. Deze auteur heeft voorouders uit alle windstreken, Syrië, Libanon, Polen en Egypte. De broers en zussen van één van hen hebben zich, na te zijn gevlucht vanuit Beiroet, alle in andere delen van de wereld gevestigd om de kans op overleven van (een deel van) de familie te maximaliseren.
Hijzelf is geboren in Guatemala, maar hij is bepaald niet stevig geworteld. Halfon heeft gestudeerd in de VS en verdeelt zijn tijd zo’n beetje tussen deze landen. In deze roman, bestaande uit een aantal verhalen met een zekere samenhang, is hij altijd maar op zoek. 

Dat begint al in het eerste verhaal. Hij doceert literatuur. Er is één student die hem opvalt. Niet geheel toevallig want deze jonge man beschouwt hem als een klankbord voor zijn poëtische probeersels. Hij ontwikkelt zich goed en er ontwikkelt zich een band tussen leraar en student, maar van de ene op de andere dag is deze student afwezig. Halfon gaat naar hem op zoek.

Dit is een relatief klein verhaal. De grotere verhalen zijn wat uitgebreider en beslaan enkele tientallen pagina’s. Dit zijn niet per se de beste verhalen, maar door hun omvang blijven ze wel wat langer hangen.

Drie langere verhalen

Hereditas Nexus

Eén daarvan is het titelverhaal. De Poolse bokser heeft hoegenaamd niets met de auteur te maken maar zonder hem zou Halfon nooit geboren zijn. Althans, dat is wat zijn grootvader hem wil doen geloven. Tijdens wat de laatste nacht van zijn leven zou moeten zijn, voordat hij in Auschwitz zou worden gedood, heeft deze man Halfon’s grootvader ingefluisterd wat hij tijdens ondervragingen zou moeten antwoorden. Het zou hem hebben gered.

Dat lijkt overigens nogal twijfelachtig. Enerzijds omdat het er enige schijn van heeft dat de grootvader hem misschien wat op de mouw heeft gespeld. Anderzijds: ligt het voor de hand dat nazi’s welke Jood dan ook zo’n kans zouden gunnen?
Tegelijk met deze twijfels doemt de vraag op: in hoeverre is Halfon als verteller betrouwbaar? Normaal gesproken niet zo relevant, doch bij een boek dat de schijn heeft van een autobiografie is deze vraag wel van belang.

In een ander verhaal gaat hij op zoek naar een vriend die hem wekelijks een ansicht stuurt met daarop een tekst. Ineens stopt dat. Halfon belandt uiteindelijk in Belgrado. Een langer verhaal is ook dat van het huwelijk van zijn zus met een orthodoxe Jood. In tegenstelling tot hen heeft hij zich min of meer losgemaakt van zijn Joodse achtergrond. De sfeer waarin Halfon terechtkomt zint hem niet, hij past daar niet en hij trekt de enige voor hem passende conclusie. Weer een zoektocht zonder resultaat, ditmaal naar zijn religieuze wortels.

Roman of verhalenbundel?

Het is een legitieme vraag. De verhalen zijn in een tijdsbestek van meerdere jaren geschreven. Als los verhaal zijn zij stuk voor stuk vrij interessant, Halfon is een boeiend verteller. Maar gebundeld is dat toch wat anders. Af en toe herhaalt hij zich. Op enig moment wordt het nogal voorspelbaar wat het resultaat zal zijn van weer een zoektocht.

Bij een roman verwacht je enige samenhang. Die is er in beperkte mate. De anekdote over De Poolse bokser komt in vrijwel elk verhaal terug. Het zoeken naar wortels en identiteit is een constante.
De personen blijven nogal vlak, het gaat vaak maar om één kenmerkend detail. Neem één van zijn vriendinnen. Veel kom je niet van haar te weten, maar zodra Halfon het heeft over de jongedame die haar orgasmes uitbeeldt in tekeningen dan weet je wel weer over wie het gaat.
Een andere constante is het eeuwige roken. De omslag is wat dat betreft illustratief; je zou bijna verwachten dat het boek naar verschaalde rook geurt.

Wat geldt voor elke reeks verhalen kenmerkt ook De Poolse bokser. Het ene verhaal spreekt meer tot de verbeelding dan het andere, en slechts een enkel verhaal blijft wat langer hangen. Tijdens het lezen beleef je geregeld mooie momenten, maar eerlijk gezegd beklijft het niet. Het meeste vervliegt bijna net zo snel als de rook op de omslag.

Eerder verschenen op jkleest

Boeken van deze Auteur: