Boeiende inkijk in de spreekkamer
[Recensie] Alle mensen in de wijk gezond maken en houden. Met dit idee startte huisarts Joost Zaat (1953) zijn praktijk. Dertig jaar later is er weinig bereikt. Zijn patiënten worstelen met armoede, psychische problemen, verslavingen, overgewicht en andere lichamelijke kwalen en ziekten. Toch vindt Joost Zaat dat hij het mooiste vak van de wereld heeft. Voor de Volkskrant schrijft hij wekelijks een column. De beste columns lees je in De praktijk van een huisarts. Het boek geeft een boeiende inkijk in de spreekkamer van een gedreven en betrokken dokter. Werken als huisarts is een vorm van topsport, inspannend, stressvol en uitdagend.
Voor een consult staat 10 minuten waarin veel moet gebeuren. Een elektronisch patiëntdossier openen, patiënt ophalen uit de wachtkamer, luisteren, vragen stellen, lichamelijk onderzoek doen, uitleggen, begrijpelijk verhaal opschrijven, handen wassen en eventueel een verwijzing schrijven. Logisch dat het spreekuur van Joost Zaat regelmatig uitloopt. Op hol geslagen ICT systemen, doorgeschoten privacy wetgeving, administratieve bullshit, zorgontwrichters en kwaliteitspolitie bemoeilijken zijn voornemen om de beste zorg te leveren. Met oprechte verbazing en met een positief kritische instelling schrijft hij over zijn dagelijkse beslommeringen.
Het werk van huisarts is complex. Over zorg in de laatste levensfase zegt de auteur: “terminale zorg is simultaan schaken. Je doet iets aan de pijn van de patiënt en legt aan de partner uit dat die ook eens moet rusten. Je regelt wijkverpleging en praat met de patiënt over wat het leven nog de moeite waard maakt. Je stemt de zorg af met specialisten en let op de bijwerkingen van pillen. Dan valt er weleens een schaakstuk om.” Joost Zaat laat vaak aan de hand van één voorbeeld uit zijn praktijk zien hoe groot het probleem voor de totale gezondheidszorg is.
Ook beschrijft de auteur dat nieuwe regelgeving leidt tot onbedoelde effecten. Een patiënt kreeg een goedkopere pil voorgeschreven. Het scheelde een paar cent per pil. De patiënt slikte de onbekende pil niet, werd onwel en met de ambulance naar het ziekenhuis vervoerd. Kosten zo rond de € 1000. Ook signaleert hij nieuwe problemen. Nazorg voor kleinkinderen na het overlijden van oma gebeurt zelden. Als de gelegenheid zich voordoet dan besteedt hij hier tijd aan.
Tussen de regels door neemt de auteur ferme standpunten in. Hij pleit voor minder geloof en meer wetenschap, meer autonomie voor zorgpersoneel en meer investeren in onderwijs. Met de regeldruk gaat hij pragmatisch om. Niet klagen, maar gewoon mee stoppen, burgerlijke ongehoorzaamheid helpt echt.
Het boek leest vlot en ontspannend. De auteur gebruikt beeldend taalgebruik. Zijn rol als huisarts omschrijft hij als het duizenddingendoekje en overloopputje van de zorg. Visitedienst vergelijkt hij met het werk van de wegenwacht. Je kunt het probleem zelf oplossen of je stuurt de ‘auto’ naar de garage. Over mensen met schulden zegt hij: “armoede en psychische problemen dansen een naargeestige tango en de valpartijen daarvan zie ik.”
De praktijk van een huisarts is geschikt voor iedereen met interesse in de zorg. Wat zou er gebeuren als alle beslissers in de zorg kennis nemen van dit boek? Wellicht leidt dit tot meer autonomie voor de dokter, minder verspilling, meer werkplezier en nog blijere patiënten.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
