4 en 5 mei sinds 1945
Vijftig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog hield toenmalig koningin Beatrix de eerste 5-mei-lezing in de Ridderzaal. In haar ogen bood de herdenking inspiratie voor de toekomst en een waarschuwing om niet zwart-wit te denken. Bovendien sprak ze over de schaamte die de geschiedenis van de Shoah opriep. Wat moet centraal staan op 4 en 5 mei? Ilse Raaijmakers analyseert de concurrerende opvattingen van maatschappelijke groeperingen en politieke verantwoordelijken. Kort na de oorlog stonden soldaten en verzetsstrijders centraal, in de jaren ’60 kwamen daar mensen bij die in de dekolonisatie- en de Korea-oorlog hadden gevochten. Aan het begin van de jaren ’70 nam de belangstelling voor het herdenken af. De oprichting van het Nationaal Comité 4 en 5 mei in 1987 was het gevolg van een weer groeiende belangstelling voor de oorlog.
Slachtoffers van de oorlog kregen meer aandacht. Dat leidde tot een verbreding, maar ook tot nieuwe discussies. Mochten Duitse slachtoffers herdacht worden? Konden mensen die ‘foute keuzes’ hadden gemaakt als slachtoffers worden gezien? ‘Geen stilte zonder storm’, benadrukt Raaijmakers herhaaldelijk. Juist als mensen 4 en 5 mei belangrijk vinden, ontstaat er strijd om de invulling van deze dagen.
—
Eerder verschenen op Geschiedenis Magazine
