De Spaanse thriller van het jaar
[Recensie] Via een op internet geüploade roman en lyrische digitale lezersrecensies kwam de Baskische schrijfster Eva García Sáenz de Urturi in 2012 tevoorschijn uit het niets. Nu heeft ze met haar vierde roman De stilte van de witte stad inmiddels alweer ruim de grens van een miljoen verkochte boeken gepasseerd, en is daarmee momenteel de bestverkopende Spaanse auteur. De nieuwe Carlos Ruiz Zafón, wordt gefluisterd – is het niet qua literaire pretenties dan toch zeker qua verkoopsucces. Kortom, met een verfilming en talloze vertalingen op zak, maakt het nieuwsgierig hoe dit boek het in Nederland gaat doen.
Lijken gevonden
En dat terwijl het boek aanvankelijk niet heel speciaal lijkt. In De stilte van de witte stad wordt binnen een week een aantal lijken gevonden. Steeds zijn het een jongen en een meisje, van precies dezelfde leeftijd. Ze zijn naakt, hebben een hand op elkaars wang gelegd en zijn omgekomen door bijensteken in hun keel. Unai López de Ayala, de rechercheur van dienst, ook wel bekend onder de bijnaam Kraken, herinnert zich direct de moorden van 20 jaar geleden in zijn Baskische stad Vitoria. Ook toen werden steeds koppeltjes kinderen gevonden met allerlei oude Baskische symbolen erbij.
Misdaden van 20 jaar geleden
Het probleem is dat de moordenaar, de erudiete archeoloog Tasio, voor deze oude misdaden al 20 jaar vastzit en deze dus ogenschijnlijk niet kan hebben gepleegd. Om de rituele moorden op te lossen moet Kraken zodoende reizen. Niet alleen dwars door Baskenland, maar ook door de tijd: naar zijn eigen jeugd, naar de misdaden van twintig geleden, en naar vroegere perioden waar de moordenaar via de bij de slachtoffers geplaatste symbolen naar verwijst.
Thriller-historicó
De stilte van de witte stad bevat hiermee dus verschillende aspecten van de Spaanse Thracul: het zeer Spaanse genre van thriller-historicó-religioso-aventurero-cultural. Of zoals Gerrit Komrij het eens betitelde: “een mengeling van thriller en vertoon van geleerdheid”[i]. Het schurkt zodoende aan tegen de titel ‘literaire thriller’, die pontificaal voorop het voorblad prijkt.
Jaloersmakende weefkunst
Het moet gezegd, deze verwachtingen worden volledig waargemaakt. Niet voor niets wist dit boek uit het niets de hele Spaanse markt te veroveren. Het heeft snelheid en de suspense van een uitstekende thriller. García Sáenz de Urturi combineert verschillende verhaallijnen, die elk hun eigen verdachten opleveren. Met dezelfde snelheid vallen sommige verdachten weer af, soms op lugubere wijze. Er worden zoveel verschillende sporen uitgezet dat je als lezer je afvraagt hoe deze in godsnaam bij elkaar kunnen komen. Maar García Sáenz de Urturi slaagt hier wonderwel in, waardoor ze de lezer niet alleen verrast met het plot, maar ook een jaloersmakende weefkunst laat zien.
Baskische biotoop
Dan het literaire aspect. Hoewel met ‘het vertoon van geleerdheid’ wel meevalt, schuilt de intellectuele kracht van het boek in het neerzetten van een kleine Baskische biotoop. Van eetgebruiken tot mooie inkijkjes hoe Baskische vriendschappen tot stand komen, van historische streekrituelen tot de geschiedenis van de stad Vitoria: alles komt aan bod op een manier die een flinke dosis research verraadt. Je zit letterlijk naast de rechercheur aan de bar, en ziet hoe hij zijn laatste hap tortilla naar binnenslokt voor hij weer nieuwe lijken mag aanschouwen.
Modern moordscenario
Hoewel het boek met ‘profileren social media’ een realistisch en modern moordscenario neerzet, speelt de schrijfster met elementen als geestverschijningen, hallucinaties en bevreemdende voorvallen. Dit geeft het boek een Latijns vleugje magisch realisme, zodat ook hierin ‘de stilte van de witte stad’ de ordinaire thriller ontstijgt.
Volgende twee delen
De vraag voor de volgende twee delen van de trilogie, die in Nederland respectievelijk komende november en maart verschijnen, is of ze dit niveau kan vasthouden en of er nog een diepere verhaallijn door de drie delen heen geregen wordt. Zo ja, dan Spanje heeft met García Sáenz de Urturi inderdaad weer een topauteur in huis.
[i]Zie: Maarten Steenmeijer, Een continent in het klein, Uitgeverij Bert Bakker, 2007, p. 182.
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
