Historische terugblik op de beeldbuis
[Recensie] “Wat de atoombom is voor de menselijke samenleving, kan de televisie zijn voor de cultuur” (p. 10). Met deze opmerkelijke vergelijking die destijds blijkbaar gewoon kon, wilde de UNESCO in 1953 het belang van het opkomende fenomeen televisie uitdrukken.
Het boek De televisie begint met een historische terugblik waaruit blijkt dat de televisie in Nederland in vergelijking met andere landen later zijn intrede doet. Dat heeft mede met de voor die tijd hoge aanschafprijs te maken maar ook de technische kwaliteit is in het begin erg pover. Nieuw voor mij is het gegeven dat er ruim voor de Tweede Wereldoorlog al experimentele televisie was.
De komst van de televisie werd gezien als een middel tot culturele ontwikkeling. Het hoofdstuk Televisie in Nederland. Zeventig jaar in vogelvlucht biedt een mooi overzicht van de technische en inhoudelijke ontwikkelingen waarbij veel bekende tv programma’s voorbijkomen. Legendarisch was de actie Open Het Dorp in 1962 met Mies Bouwman maar van heel andere orde is het programma Zo is het toevallig ook nog ’s een keer dat van 1963 – 1966 door de VARA werd uitgezonden. Ook de Achter het nieuws uitzending over oorlogsmisdaden in Indonesië in 1969 deed veel stof opwaaien. Veel later zijn het huwelijk van Willem Alexander en Maxima en de WK voetbalwedstrijd Spanje – Nederland gebeurtenissen waar Nederland massaal voor gaat zitten.
Televisie wordt ook een onderwerp in de politiek als het gaat om de inrichting van het omroepbestel, de gewenste pluriformiteit en de ruimte voor nieuwe omroepen. De komst van commerciële televisie doet de publieke omroepen geen goed en deze verliezen dan vanaf 1990 dan ook fors terrein.
Grote amusementsprogramma’s maken later plaats voor talkshows, talentenjachten en reality-tv. Het entertainment gehalte van televisie neemt sterk toe. De tv show van Ivo Niehe is het langst lopende programma op televisie.
Ook moet de televisie zijn plaats vinden in de digitale tijd en de concurrentie aangaan met internet en digitale technieken als streaming. Jongeren kijken tegenwoordig amper televisie.
Interessant is het hoofdstuk over nieuws en actualiteiten waarin een scala aan programma’s voorbij komt. Tegenwoordig dragen actualiteitenprogramma’s niet of nauwelijks nog de identiteit van de uitzendende omroep uit. Ook zijn er hoofdstukken over sport en over jeugdprogramma’s waarin veel bekende programma’s naar voren komen waarvan alleen de titel al garant staat voor het nodige jeugdsentiment bij wat oudere lezers. Wie herinnert zich niet Pipo de clown en Swiebertje om maar iets te noemen?
De televisie is het derde deel in een reeks over de Nederlandse geschiedenis van media en biedt een boeiende terugblik op onze nationale geschiedenis. Eerder verschenen delen over De krant.
Redacteur Huub Wijfjes is mediahistoricus en bijzonder hoogleraar geschiedenis radio en televisie aan de Universiteit van Amsterdam. Teven is hij hoofddocent journalistiek aan de universiteit in Groningen.
Andere medewerkers aan deze bundel zijn Jo Bardoel, emeritus hoogleraar communicatiewetenschap; Grietje Hoogland, promotiestudent; Mieke Lauwers, historica bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid; Eggo Müller, hoogleraar media en communicatie; Mirjam Prenger, universitair docent media; Chris Vos, mediahistoricus en documentairemaker; Josette Woldhuis, docent tv en cross-media en cultuur.
Een boeiend boek dat mooie historische lijnen waarin genoemde programma’s zorgen voor veel herkenning!
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
