"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De tijgervrouw van Galina

Vrijdag, 31 januari, 2020

Geschreven door: Téa Obreht
Artikel door: Jan Koster

De delen zijn beter dan het geheel

[Recensie] De tijgervrouw van Galina is het romandebuut van Téa Obreht. Zij is geboren in 1985 in wat toen nog Joegoslavië was. Zij groeide op in Cyprus en Egypte en sinds 1997 woont zij in de Verenigde Staten. De oorlog en vervolgens het uiteenvallen van haar geboorteland speelt een belangrijke rol in deze roman.

Natalia is degene die in de tegenwoordige tijd de centrale rol heeft. Zij is ambulant arts en komt aan in een weeshuis aan een grens die pas sinds kort bestaat. Als zij hoort van het overlijden van haar grootvader die haar zeer dierbaar is gaat zij op zoek naar de omstandigheden waaronder dit is gebeurd. Hij was op reis en stierf ver van zijn familie en dierbaren. Natalia wil hier meer van weten. Als zij hoort dat een tas met zijn persoonlijke eigendommen is verdwenen wordt de zoektocht specifieker. Dit gegeven is de kapstok waaraan meerdere verhaallijnen zijn opgehangen.

Herinneringen aan opa

Deze verhaallijn is de meest persoonlijke. Haar opa was in sommige opzichten een man van vaste gewoontes. Elke week bezocht hij de dierentuin in een niet nader genoemde stad om de tijgers te bezoeken. Later nam hij Natalia mee. De dierentuin kreeg het zwaar te verduren door de oorlog en redde het niet, net zomin als de dieren. Hij heeft moeite met het afscheid nemen van dit vaste ritueel.
Een belangrijk element in deze herinneringen is zijn beschadigde exemplaar uit Jungle book van Rudyard Kipling dat hij altijd bij zich had.

Boekenkrant

Van hem erft zij de liefde voor dieren maar ook in andere opzichten lijkt zij op hem: ook hij was arts. In die herinneringen zijn er twee verhalen die in De tijgervrouw van Galina een prominente rol spelen.

De tijgervrouw

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt een dierentuin kapot gebombardeerd. Eén van de dieren die het overleeft is een tijger die weet te ontsnappen en zich daarna in de omgeving van het dorp Galina ophoudt. De lokale bevolking moet er niets van hebben en wil het dier het liefst dood hebben, maar er is niemand die deze riskante operatie wil uitvoeren.
Er is één vrouw die niet bang is voor de tijger, integendeel. Deze doofstomme vrouw, slachtoffer van huiselijk geweld en een buitenstaander, krijgt weinig mee van de, soms bezopen, dorpsmythen over de tijger. Integendeel, op haar manier ontfermt zij zich over het beest.

De onvergankelijke man

Dat is Gavran Gailé, kortweg Gavo. Een neef van Dood, die één keer nalatig is geweest in zijn werk. Hij is gestraft met onsterfelijkheid, een straf inderdaad, zoals hij zelf zegt: “Sterven is geen straf.” Deze man is inderdaad onvergankelijk. Dat blijkt als hij omstandigheden terecht komt die voor iedere sterfelijke ziel het einde zouden betekenen en die hij wel overleeft.

Hij moet zielen verzamelen en is daarom altijd te vinden in de buurt van oorlogen en epidemieën. De opa van Natalia loopt hem, door de aard van zijn werk, geregeld tegen het lijf, maar hij wordt gespaard, tijdelijk uiteraard.

Niet evenwichtig

Téa Obreht houdt zich vooral bezig met het schrijven van korte verhalen. Daarvan zijn er al vele in bundels verschenen en opgenomen. Dat kan zij goed. De tijgervrouw van Galina is  een hybride vorm van roman en verhalenbundel, waarbij de verhalen sterk zijn en veel indruk maken.

Als roman komt het minder goed uit de verf. De verbindende factoren zijn Natalia en haar grootvader, waarbij de eigenlijke hoofdrol weggelegd zou moeten zijn voor de laatste. Beiden blijven nogal vlak, vooral Natalia van wie je weinig persoonlijks meekrijgt. Dat geldt in iets mindere mate voor haar grootvader, maar ook hij is meer een bindende factor dan een dragende persoon.
De verschillende verhaallijnen lopen door elkaar heen. In dit geval wordt het boek er niet beter van. Sterker, het is af en toe storend omdat, juist als je in één van de mooie verhalen bent verdiept, er naar een andere verhaallijn wordt gesprongen.

De tijgervrouw van Galina is ook een titel die gemakkelijk voor een andere had kunnen worden ingewisseld. Zeker, het is een mooi verhaal, maar dat is dat van de onvergankelijke man ook. Sterker: misschien is dat verhaal wel kenmerkender voor de thematiek: de gevolgen van oorlogen en de houding ten opzichte van allerlei dreigingen en de dood.

De tijgervrouw van Galina is bij vlagen heel mooi geschreven, de verschillende verhalen zijn prachtig maar als geheel spreekt het minder aan dan de delen waaruit het is samengesteld.

Eerder verschenen op jkleest