"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De toekomst van Nederland

Maandag, 1 juni, 2020

Geschreven door: Floris Alkemade
Artikel door: Evert van der Veen

Bezorgdheid omzetten in visie

[Recensie] Auteur van De toekomst van Nederland, Floris Alkemade, is sinds 2015 Rijksbouwmeester en als zodanig voorzitter van het College van Rijksadviseurs. De Rijksbouwmeester adviseert aan minister van Binnenlandse Zaken en Directeur-Generaal van het Rijksvastgoedbedrijf. Alkemade bewaakt en bevordert de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit van rijksprojecten en geeft gevraagd en ongevraagd advies over de architectuur en de stedelijke omgeving van het rijksvastgoed. 

Vanuit zijn functie is hij een veelgevraagd spreker en vaak krijgt hij dan vragen als: “welke kant gaan we op?” en: “wat moeten we veranderen?” Zo is dit boekje ontstaan waarin hij zijn zorg uitspreekt over de huidige situatie waarin Nederland zich bevindt. Hij benoemt de huidige manier van landbouw die de bodem uitput en ons grondgebruik. Een toch wel schokkend cijfer dat Alkemade noemt, is dat we dagelijks 8 hectare open ruimte in gebruik nemen voor wonen, wegen en opslagloodsen. De afgelopen 20 jaar is het aandeel wonen, werken en wegen gestegen van 13% naar 14,6%. Dat lijkt weinig, zegt Alkemade, maar in de praktijk is dat best veel. Wie om zich heen ziet naar groeiende industrieterreinen rond kleinere steden en dorpen, de toenemende hoeveelheid grote loodsen langs snelwegen, moet de auteur daarin helaas gelijk geven. Ons landschap wordt steeds meer door deze bouw gedomineerd en het open landschap komt steeds verder van ons af te liggen.

Ook de kwaliteit van lucht en water en het energieverbruik brengt hij ter sprake, al is het boek geen natuurkundige beschouwing. Wel stelt hij vast dat de mens 0.01% van al het leven op aarde vormt maar in de afgelopen eeuw verantwoordelijk is voor 20% afname van planten- en diersoorten. Ook de klimaatverandering en de gevolgen die dit op langere termijn voor ons heeft – stijgende zeespiegel, hogere dijken – komen even ter sprake.

Met dit alles wil hij laten zien dat de moderne mens geen grenzen meer kent en ook niet in acht wil nemen. Alkemade constateert dan ook: “Niet in de beperking maar in het grenzeloos nastreven van macht, rijkdom en genot, tekent onze tijd zich”, pagina 51. Technologie en de digitale wereld zijn waardevol maar kunnen in de visie van Alkemade ook een té grote invloed op mens en samenleving gaan uitoefenen. De menselijke maat raakt dan zoek en daar ondervinden wij allen schade van.

Boekenkrant

Uiteindelijk is De toekomst van Nederland een pleidooi voor bezinning die leidt tot verandering. Hij vindt het belangrijk dat de overheid zich hierin verantwoordelijk opstelt en zich meer van haar maatschappelijke rol bewust dient te zijn. Het draait nu teveel om economie en vrije markt. De moderne mens lijkt onverzadigbaar in zijn behoeften en wensen maar zou opnieuw moeten leren leven vanuit de gedachte dat er ook beperkingen zijn.

Zijn visie op de woningbehoefte is interessant. Hij pleit voor een andere benadering waarbij meer hout wordt gebruikt, er meer inbreiding dan uitbreiding plaatsvindt en er ook wordt gebouwd vanuit flexibiliteit.

Dit boekje is een oproep om menselijke waarden niet uit het oog te verliezen en zou een bredere en diepere uitwerking verdienen omdat de thematiek belangrijk is. Het is klein maar mooi uitgeven: gebonden en geïllustreerd.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Lees ook de recensie van Pieter Maessen