Groeien in levenswijsheid
[Recensie] David Brooks is een veel gelezen columnist in The New York Times en docent aan de Yale University. In dit boek bespreekt hij twee manieren van leven in het symbool van de berg. De eerste berg – het doel dat wij nastreven – wordt getypeerd door ons ego:
“De doelen op die eerste berg zijn de gebruikelijke doelen in onze cultuur: succesvol zijn, aanzien hebben, in de juiste sociale kringen verkeren en persoonlijk geluk ervaren. Kortom: je wilt een leuk huis, een fijn gezin, mooie vakanties, lekker eten, goede vrienden, enzovoort”, pagina 10.
De tweede berg bereiken we na een louteringsproces in ons leven. We hebben iets meegemaakt (ernstige ziekte, verlies, ontslag, burn-out) waardoor onze inzichten en onze levensstijl – ingrijpend – veranderen. Bij de tweede berg staat persoonlijke verdieping en innerlijke bewustwording centraal. We voelen ons werkelijk betrokken bij mensen en dingen om ons heen, we leven vanuit ideële motieven en ervaren een rijker menselijk bestaan.
Het boek is een doorlopend appèl om vanuit de eerste berg naar de tweede berg te gaan waarin vreugde centraal staat. Vreugde acht de auteur hoogstaander dan geluk. In zijn opvatting is geluk nogal egocentrisch gekleurd; hij heeft dan ook geen oog voor een ruimere visie op geluk waarbij dit met anderen wordt gedeeld en waarin mensen elkaar gelukkig maken. Zijn visie op geluk is dus nogal beperkt en daarin doet hij het begrip geluk toch wel tekort.
Brooks tekent de moderne – Amerikaanse cultuur die in veel opzichten ook de onze is en beschrijft het morele klimaat van de 21e eeuw dat mensen talloze kansen en mooie uitdagingen biedt maar ook de nodige eenzaamheid en afstandelijkheid met zich meebrengt. Het gevolg is een geestelijke crisis waarin veel mensen zich afvragen wat de zin van hun leven is.
De auteur citeert Kierkegaard:
“Waar ik echt duidelijk over moet zijn is wat moet ik doen, niet over wat ik moet weten. (…) Het is een vraag van naar een waarheid zoeken die voor mij waarheid is, van zoeken naar het idee waarvoor ik wil leven en sterven. (…) Het is dit waar mijn ziel naar dorst, zoals de woestijnen van Afrika naar water dorsten”, pagina 51.
Het advies van Brooks is om naar het leven zelf te luisteren, jezelf vragen te stellen en zo het zinvolle leven op het spoor te komen. In het hoofdstuk Hart en ziel komt dit verlangen naar een vervuld bestaan indringend naar voren.
Van wezenlijk belang is dat de mens verbintenis ervaart met z’n identiteit, met waardevolle doelen in het leven en zich innerlijk vrij voelt. De auteur citeert hier uitvoerig Etty Hillesum.
Het boek heeft hier en daar religieuze trekken zoals de begrippen roeping en openbaringsmoment. In de Amerikaanse samenleving, waarin religie vaak een grotere rol speelt dan in de onze, is dit blijkbaar mogelijk terwijl veel Europeanen deze begrippen als te exclusief religieus zouden opvatten. Het leven op de tweede berg werkt Brooks vervolgens uit in hoofdstukken over huwelijk, levensbeschouwing en geloof, en gemeenschap.
Als slotconclusie is er een ‘relationeel manifest’ waarin Brooks in korte stellingen zijn boodschap over individualisme en relaties nog eens uiteen zet. Hij pleit voor een groei naar een mens die oprecht leeft.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
