Disposables! Disposables?
Nadat Gert-Jan van den Bemd met zijn korte verhalen in 2016 de Aspe Award won én op het Utrechts literatuurfestival van 2017 ook met een eerste prijs naar huis ging, heeft hij zich toegelegd op het schrijven van zijn debuutroman. Een tragikomische psychologische roman met een spannende en volkomen onverwachte twist.
[Recensie] Werner Mans is een nogal onzekere veertiger, niet echt avontuurlijk ingesteld, netjes getrouwd met zijn jeugdvriendin Murielle, en vader van de zestienjarige Roos. Zijn werk bestaat uit het fotograferen van disposables voor ziekenhuizen en laboratoria.
“Dat stelt niets voor. Gebakken lucht, minder nog. Ik maak foto’s van dingen die weggegooid worden. Al die moeite, voor wat? […] Er zijn dagen dat ik helemaal niets uitvoer.’ Werner bloost, niet van schaamte, maar vanwege het besef dat hij voor het eerst uitspreekt dat zijn werk niets voorstelt. ‘Dan tel ik de nietjes in het doosje, vouw vliegtuigjes van kopieerpapier. En niemand die het ziet.”
In hun eigen woonplaats heeft het gezin een stacaravan op een vaste camping, zijn huwelijk kabbelt door de jaren voort – hij is nog nooit vreemdgegaan en volgens hem is dat geen verdienste, eerder een getuigenis van zijn onwetendheid – en eigenlijk… éigenlijk is Werner gewoon een saaie huismus, onnozelaar, een beetje burgerlijk zelfs en onhandig, ook op het sociale vlak. Heel subtiel en droogkomisch zijn deze eigenschappen door de roman gevlochten.
Met lede ogen ziet hij aan dat het lichaam van zijn dochter vrouwelijke rondingen begint te ontwikkelen en wanneer ze ineens – tja, voor Werner dan – met het idee komt om met twee vriendinnetjes naar de discotheek te gaan, is de schok groot. Amper vijf minuten daarvoor zag hij haar nog op haar bed liggen tussen haar knuffelbeesten. “Soms is het nog een klein meisje.” Hij wil zijn meisje zo graag behoeden en beschermen, maar kleine meisjes worden groot. Na ampel beraad strijkt hij met zijn hand over zijn hart en brengt de opgetutte vriendinnen er naartoe, terwijl hij zelf nog even van de gelegenheid gebruik maakt om het café in te gaan, waar hij tot zijn schrik – of verlegen vreugde?! – een vrouw tegen het lijf loopt die hem maar al te graag staat op te vrijen. Ook ontmoet hij na jaren weer zijn oude vriend Gus, uit de tijd dat hij ook Murielle leerde kennen. Zoals vaker met mensen uit het verleden, zijn hun overeenkomsten nog maar op één hand te tellen. (En toch ontkomt de onzekere Werner er later niet aan om, heel even maar, tegen Gus op te kijken).
Het wordt tijd om Roos weer op te halen.
“Hij is een kop groter dan zij en ze moet haar hoofd kantelen om hem aan te kijken. De jongen kust haar voorzichtig op de mond.
Mijn god, ze is verliefd. Eén avondje Alcatraz en ze is verliefd.
‘Pap, dit is Rico’.”
De vriendenschaar maakt het campingleven zeer onrustig door te duidelijk aanwezig te zijn en wanneer er dan ook nog vandalisme wordt geconstateerd, kan verdenking in hun richting niet uitblijven. Maar daar blijft het niet bij…
Deze roman wordt uiterst rustig opgebouwd. Af en toe gloort er een spanningsboog, maar wat het verhaal echt sterk maakt, is de mooie psychologische uitwerking van onze antiheld. En de andere personages dan? Nee, maar schrik niet, want dat is allerminst een manco. Het gehele verhaal is geschreven vanuit het perspectief van Werner en je krijgt slechts een beeld van wat zich in zíjn hoofd afspeelt. De zielenroerselen van de andere personages, worden alleen duidelijk wanneer zij zich daadwerkelijk uitspreken. Precies zoals iedereen alleen in zijn eigen gedachten kan kijken. Die zijn het meest privé. Op die manier volgen we Werner in zijn kielzog en maakt hij ons deelgenoot van zijn hersenspinsels.
Wie dit boek ter hand heeft genomen met het idee een thriller te gaan lezen, kan van een koude kermis thuiskomen. Daarvoor is er te weinig sprake van échte spanningsopbouw.
Maar degenen die hebben gezien dat het hier een roman betreft, zullen absoluut kunnen genieten van de filmische beschrijvingen, met een groot gevoel voor detail en een meesterlijke sfeerimpressie van het campingleven. Een debuutroman om absoluut de kans te geven om te lezen.
—
Eerder verschenen op Metdeneusindeboeken
