Humoristische beeldroman

[Recensie] Misschien kent u ze nog: de beeldromans in de kiosk of supermarkt met foto’s en tekstwolkjes op goedkoop papier waarin een jong stel liefdesperikelen het hoofd biedt met min of meer goede afloop. Denkelijk bedoeld voor romantische oudere meisjes (en jongens?) en destijds een commercieel succes door de grote toegankelijkheid en bijna universele relevantie van het verhaal.

Ype Driessen en Ionica Smeets geven een nieuwe wending aan dit genre met hun fraaie kleurenalbum De verrassende verjaardagen en andere nogal logische fotostrips. Driessen is professioneel fotostripmaker van autobiografische verhalen, Smeets hoogleraar wetenschapscommunicatie met een leven als wiskundemeisje en een promotie in de combinatoriek achter de rug. Maar in hun fotostripboek op beter papier vinden we niet zozeer romantiek als hooguit lichte flirt binnen een eigenwijs duo in 62 korte beeldverhalen van telkens zes foto’s, waarin allerlei (voor ons) meestal welbekende kwesties op wis- en natuurwetenschappelijk gebied gevat behandeld worden. De prijs is stevig, €17,29, blijkbaar vanwege het taxigetal van Ramanujan en de kleurenfoto’s.

De fotostrips in dit boek verschenen eerder in het populair-wetenschappelijke tijdschrift New Scientist. Je moet er wel van houden: zonder exacte inborst ontgaat de lezer waarschijnlijk de aardigheid van veel puzzeltjes met een bepaald nerderige inslag. (Zo’n lezerspubliek (N = 1, meer dan bij Diederik Stapel) gaf me inderdaad een negatieve respons.) Eerdere blootstelling aan de Suske en Wiske-stripboeken van Willy van der Steen en vooral de natuurkundige strips van xkcd (Randall Munroe) helpt. In beide gevallen trad al een meisje-jongetje-paar op dat problemen plezant te lijf ging. Verder lijken deze fotostrips in de traditie te staan van de natuurkundehumor van de cartoonisten Chris Madden, Harris, Oliphant, Les Horribles Cernettes en niet te vergeten de Fermiproblemen.
De titel slaat op de bekende havo/vwo-wiskundesom, waarbij de kans moet worden uitgerekend dat in een groep van 23 mensen er twee op dezelfde dag jarig zijn. Er wordt hier een verband gelegd met de 23 deelnemers aan de Solvayconferentie van 1911 met Lorentz, madame Curie en Einstein. Ype geeft het bekende antwoord dat de kans 50% moet zijn: het is wel zo of het is niet zo. Ionica komt met een afleiding uit het ongerijmde uit op 0,507, waarop Ype natuurlijk reageert met: “Dat zeg ik. 50%”. Misschien een beetje flauw, maar toch lachwekkend zijn de gesprekjes als “Wil je kersen- of mokkataart?” “Ja!” die uit het leven gegrepen zijn.

Terwijl we grinnikend toekijken valt een hele boekenkast om: van logische puzzels, metaboter-kaas-en-eieren, de formule van Frank Drake voor leven op exoplaneten, tot lichtweerkaatsing op een natte vloer, misleiding door grafieken en ranglijstjes, het imago van Robbert Dijkgraaf, de vriendschap van het stel codebrekers Joan Clarke en Alan Turing, valspositieven en lycantropie, de tweelingparadox enzovoorts. Maar het wordt nooit zo moeilijk als de kerstpuzzel van de AIVD. Hoewel de nadruk van dit stripboek ligt op wiskunde en logica, vindt deze recensent dat het tevens relevant is voor natuurkunde en het scherpen van het vernuft in het algemeen, niet alleen van romantische oudere meisjes. Daarmee is dit lichtvoetige boek een geslaagde vorm van innovatieve wetenschapsvoorlichting.