De werkdag van de eerste koning
[Recensie] In het kader van de viering van 200 jaar Koninkrijk organiseerde het Nationaal Archief de tentoonstelling 24 uur met Willem, koning van Nederland en België. Nadat Napoleon in 1815 definitief werd verslagen, werd tijdens het Congres van Wenen besloten dat het Verenigd Koninkrijk een bufferstaat ten noorden van Frankrijk werd. Willem I werd koning van het Verenigd Koninkrijk. Dit koninkrijk hield echter niet lang stand, in 1830 brak in het zuidelijke deel een opstand uit waarna in 1831 het koninkrijk België werd uitgeroepen. Desalniettemin heeft Willem I een onuitwisbare stempel gedrukt op ons land. In de tentoonstelling in het Nationaal Archief wordt in beeld gebracht hoe Willem I onvermoeibaar werkte aan de vooruitgang en ontwikkeling van Nederland en België, vandaar ook de tentoonstellingstitel 24 uur met Willem. Bij de tentoonstelling verschijnt het boek De wereld van Willem I, koning van Nederland en België. In de publicatie wordt net als in de tentoonstelling ingezoomd op de persoonlijke kant van de koning. In de tentoonstelling is er voor gekozen om dit in beeld te brengen aan de hand van de werkkamer van Willem I. Door middel van een rode loper treedt de bezoeker als het ware het domein van Willem I binnen en maakt kennis met de wereld van deze hardwerkende vorst.
In de publicatie wordt aan de hand van objecten het verhaal van de hardwerkende vorst Willem I verteld. Na een korte inleiding over de loopbaan van Willem I volgen een zestal hoofdstukken die ingaan op respectievelijk de werkkamer van de koning, de vorming van het koninkrijk, Willems persoonlijke leven, de veranderingen in het landschap, de economische en sociale verbeteringen en het uiteenvallen van het koninkrijk. Deze thema’s worden behandeld aan de hand van verschillende objecten. Zo wordt telkens aan de hand van een object een onderdeel van een thema belicht. Deze objecten bestaan onder meer uit archiefstukken zoals de eerste grondwet, de eerste troonrede en het wapenontwerp van het Verenigd Koninkrijk. Ook worden persoonlijke bezittingen van Willem I uit het Koninklijk Huisarchief uitgelicht, zoals zijn werkkostuum, een theeservies voor op reis en persoonlijke aantekeningen. Deze stukken brengen de bezoeker dichter bij koning Willem I dan ooit tevoren. De objecten zijn bijzonder fraai afgebeeld in het boek, maar ook in het echt te bewonderen in de tentoonstelling.
In het hoofdstuk over de werkkamer van de koning wordt bijvoorbeeld ingegaan op Willems bijnaam de ‘besluitenkoning’. Zo zou Willem het meest van zijn tijd in zijn werkkamer hebben doorgebracht. Tijdens zijn regeerperiode, van 1813 tot 1840, zou hij maar liefst een miljoen besluiten en wetten hebben doorgevoerd middels het schrijven van en ondertekenen van wetten, koninklijke besluiten, nota’s en brieven. Naast de vele besluiten is onder zijn regeringsperiode ook een nieuw rijkswapen voor het nieuwe koninkrijk ontstaan, dit wordt besproken in het hoofdstuk over de vorming van het koninkrijk. Voor het vaststellen van dit nieuwe wapen was ook de handtekening van de koning nodig, hij tekende het advies van de Hoge Raad van Adel op 24 augustus 1815 waarmee het nieuwe rijkswapen werd vastgesteld.
Dat het koningschap ten tijde van Willem I niet enkel ceremonieel was zoals het koningshuis heden ten dage wordt maar al te duidelijk in het hoofdstuk over de veranderingen in het landschap. Zo ontplooide Willem I op eigen initiatief allerlei ondernemingen die ook vandaag de dag nog zichtbaar zijn in ons land. Denk hierbij aan zaken als de kanalen die onder Willem I tot stand zijn gekomen zoals het Groot Noord-Hollands Kanaal, de Zuid-Willemsvaart en het Kanaal Gent-Terneuzen. Ook de Willemssluis en de spoorweg van Amsterdam naar Haarlem zijn een erfenis van Willems regeerperiode. Deze verbeteringen hadden onder andere ten doel de handelspositie van Nederland te verbeteren, vandaar ook Willems bijnaam van koning-koopman.
In het boekje en in de tentoonstelling worden allerhande objecten besproken om de geschiedenis van koning Willem I en de ontwikkeling van ons koninkrijk in kaart te brengen. Door de speelse manier van korte verhalen begeleid door mooie afbeeldingen van historische objecten en archiefstukken is het een zeer toegankelijk boek. Voor de historisch geïnteresseerde een ideale kennismaking met koning Willem I en de beginjaren van het Nederlandse koninkrijk. Voor de wat meer onderlegde historicus is het een mooie publiekspublicatie waarin de grote topstukken rondom de carrière van Willem I bij elkaar zijn gebracht. Kortom, dit compacte boekje is niet alleen mooi vormgegeven, maar biedt ook nog eens in een notendop de nodige informatie over de eerste koning van het Koninkrijk der Nederlanden.
—
Eerder verschenen op Hereditas Nexus
