Pleidooi voor een burgerlijk leven
Is er nog idealisme? Zijn er nog mensen die niet bezig zijn met geld verdienen, maatschappelijk succes en huisje-boompje-beestje? Die vragen staan centraal in De woongroep, de nieuwe roman van Franca Treur.
[Zie ook de voorpublicatie op Athenaeum.nl]
De hoofdpersoon van dit boek, Elenoor, wil zich door haar vriend Erik niet laten meeslepen in de comfort zone van het burgerlijke leven. Ze verhuist daarom naar een woongroep waar ze hoopt mensen met idealen te vinden, die samen met haar gaan demonstreren en met acties de wereld willen verbeteren.
Al gauw blijkt dat flink tegen te vallen. De mensen in de woongroep organiseren wel protesten, maar meer omdat het zo hoort dan dat ze sterke principes hebben. Veel leveren die acties overigens niet op. De bewoners zijn vooral bezig met persoonlijke besognes als relaties en werk. Ook het idealisme van Elenoor zelf blijkt flinterdun; voor een nieuwe iPad slikt ze zonder pardon haar kritisch commentaar op de vercommercialisering van zorginstellingen in.
Navelstaarderij
Het is kortom een cynisch beeld dat Treur van het hedendaags idealisme schetst: zelfs in een woongroep gaat het om consumeren. Wel kopen ze iedere week de groentetas met postelein en pastinaak, maar de aardappelen gooien ze weg, die vinden ze vies. De gebeurtenissen in de woongroep lijken op de navelstaarderij van een real life soap en hebben niets van doen met een principiële keus voor een alternatief en beter leven. De ontknoping van het boek onderstreept nog eens Treurs weinig positieve beeld van het idealisme.
Franca Treur heeft met haar debuutroman Dorsvloer vol confetti veel aandacht getrokken. Met een naïeve stijl wist ze heel goed de belevingswereld van een bakvis weer te geven. Maar wat toen in haar voordeel werkte, werkt nu tegen Treur. In deze nieuwe roman hanteert ze dezelfde stijl, opgeleukt met wat joviaal taalgebruik. ‘Erik vindt het ook humor’, of ‘Freddie is oké’. Mensen zijn ‘stom’ of doen ‘vaag’. De personages zijn zo rond de dertig, maar met deze manier van schrijven wekken ze de indruk geestelijk niet verder te zijn gekomen dan het puberstadium. Het boek krijgt daardoor het karakter van een uit de hand gelopen opstel voor de middelbare school.
Overigens wel een leesbaar opstel, want Treur heeft voldoende schrijfvaardigheid om met haar simpele en jolige stijl de aandacht van de lezer vast te houden. Het kabbelt amusant voort. Er gebeurt niet veel schokkends en de enerverende ontwikkelingen die er wel zijn, worden platgeslagen door de kinderachtige toon. Door het continue hurkperspectief van de hoofdpersoon is het een verhaal zonder diepgang. Voor de thematiek die Treur kiest niet erg toepasselijk.
Heel af en toe laat Treur blijken echt goed te kunnen schrijven. Een jaloerse en afgetobde echtgenote weet ze kort en zeer doeltreffend te karakteriseren als ‘een flesje waar al een heleboel uit is’. Spot on.
Stap terug
De woongroep heeft een aardig verband met Dorsvloer. De gebeurtenissen in dit nieuwe boek worden in gang gezet doordat ene Katelijne verhuist en zo ruimte maakt voor een nieuwe bewoner. Katelijne is de naam van de hoofdpersoon uit Treurs debuutroman. Ook grappig is de figurant die Treur opvoert als karikatuur van zichzelf. Een vriendin van Elenoor, Fiona, is een ambitieuze jongedame die bij de omroep werkt en met iets vaags toevallig zeer bekend geworden is, en zich als gevolg van die faam nuffig gaat gedragen.
Franca Treur is veel en terecht bejubeld voor haar eerste roman. Daarin wist ze een beklemmend beeld te schetsen van de hypocrisie van een bevindelijk milieu. Dit boek laat andermaal zien dat ze kan schrijven, maar helaas veel te sporadisch. Als schrijver is ze nog niet volwassen. Met dit pleidooi voor het suffe, burgerlijke leven zet ze een flinke stap terug.
