Geneesmiddelen in de greep van bedrijvenpoker
[Recensie] De naam Organon deed bij mij geen belletje rinkelen. Dat kan te maken hebben met het feit dat ik hun belangrijkste product, anticonceptiepillen, nooit heb geslikt. De boektitel roept de associatie op van frauduleuze, Wolf of Wallstreet-achtige verkwanselpraktijken.
Alhoewel de ondergang van de farmaceut uit Oss niet niet zó cinematografisch en glamoureus was, is er zeker verkwanseld. Althans, dat gevoel beklijft na lezing van deze studie van Jack Burgers en Johan Heilbron, beiden hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Verbaasd over de minimale journalistieke en academische aandacht voor de razendsnelle ontmanteling van een zelfstandig opererend bedrijf onder de vleugels van AkzoNobel, startten Burgers en Heilbron met sociologiestudenten en zonder financiering een onderzoek. Op basis van bronnenonderzoek en interviews met (oud-)medewerkers reconstrueren ze in dit boek de levensloop van het bedrijf tussen de oprichting in 1923 en verdwijning in 2012.
Een thanatos-studie zoals deze loopt het risico ten onder te gaan aan teleologische, monocausale verklaringen. De auteurs laten dat niet gebeuren – snaakse suggesties over het beperkte lerend vermogen van Akzo-topman Hans Weijers daargelaten. Uit de bredere economische, bestuurskundige context distilleren ze twee ‘perverse effecten’: ten eerste is er ontwrichting van de ‘reële productie’ door de ‘financiële wereld’; ten tweede zijn managementopvattingen over hoe een hightechbedrijf gerund wordt sterk veranderd.
De toon van het boek is zakelijk, ietwat droog. Toch is er sprake van een ingetogen engagement: de analyse is doordesemd met een diep ongenoegen over de plotselinge ondergang van wat eens een net miljardenbedrijf was.
—
Eerder verschenen in Sociologie Magazine
