Overtuigend portret van een verwarde vrouw
De ziekte van Kortjakje is Mira Feticu’s tweede Nederlandse roman. De van oorsprong Roemeense schrijfster bracht in haar moederland al verscheidene verhalen en een dichtbundel uit, voordat ze ‘voor de liefde’ naar Nederland kwam. In Nederland kwam in 2012 haar eerste roman uit: Lief kind van mij. Feticu’s tweede roman vertoont veel overeenkomsten met haar debuut: een Roemeense als hoofdpersonage, een verhuizing naar Nederland, en de overkoepelende thema’s seksualiteit, liefde en eenzaamheid.
Het hoofdpersonage van De ziekte van Kortjakje luistert naar dezelfde naam als de schrijfster. Hoofdpersonage Mira is ziek – niet zozeer in de letterlijke zin van het woord, maar ze dreigt ten onder te gaan aan een verpletterende eenzaamheid. Ze is haar man van Roemenië naar Nederland gevolgd, maar hun relatie wordt hoe langer hoe moeizamer. Het gebrek aan liefde in haar huwelijk en het feit dat ze maar niet kan wennen aan de Nederlandse taal, maken dat Mira hoe langer hoe verwarder wordt.
In de steek gelaten door de liefde, stort Mira zich op het enige andere wat ze heeft: de lust. Het liefst wil ze liefdevolle seks met haar man, om uiteindelijk zwanger te worden. Een kind is het enige wat haar nog kan redden van een eenzaam bestaan, zo meent Mira. Haar kinderwens leidt tot een haast onverzadigbaar verlangen naar seksualiteit. Deze hunkering leeft ze dagelijks uit op haar trouwste vriend: de vibrator. Ook begint ze een erotische verhouding met een oudere man. Ondanks verwoede pogingen om haar leven weer op de rails te krijgen, wordt Mira hoe langer hoe wanhopiger.
Mira is behoorlijk in de war. Haar gestoord te noemen gaat me wat te ver, maar het zit niet helemaal goed in haar bovenkamer. Haar beklagenswaardige leefomstandigheid in Nederland zou een gezond mens al tot wanhoop te drijven, maar Mira is nooit een ‘gewone’ vrouw geweest. Al op jonge leeftijd werd ze getekend door de dreiging van het communistische regime en de onnatuurlijke verhouding tot haar familie.
Stuurloos
Feticu zet een geloofwaardig portret neer van een radeloze vrouw rond de veertig die probeert te ontsnappen aan haar uitzichtloze toekomst. Alle mogelijke middelen zijn ingezet om het karakter, de wanhoop en de gekte van de hoofdpersoon keihard bij de lezer binnen te laten komen. Met name de schrijfstijl geeft het verhaal de nodige stuurloosheid mee. Vanaf pagina één vliegen de metaforen je om de oren. Hoofdpersoon Mira associeert er lustig op los en de soms vergezochte, maar altijd originele beeldspraak toont goed hoe haar gedachten van links naar rechts schieten.
‘Maar mijn lichaam beweegt spastisch, het opent en sluit zich als de deur van de grot van Ali Baba en de veertig rovers wanneer het juiste wachtwoord wordt uitgesproken.’
‘de woorden stromen uit zijn mond, als tienermeiden die gaan shoppen’
De bijzondere beeldspraak wordt moeiteloos afgewisseld met allerlei grove taal, waardoor de nadruk wordt gevestigd op Mira’s seksuele verlangens. Het begin van de roman zet wat dat betreft de sfeer meteen goed neer:
‘Sinds twee jaar masturbeer ik elke dag in het geheim (ook als ik ongesteld ben, dan vooral). Daarbij denk ik aan vreselijke dingen, aan ongelukken, de dood. Ik vinger mezelf tot er bloed stroomt en ik niet meer op mijn kont kan zitten, totdat de straal urine ongecontroleerd uit me gutst.’
Verwarring alom
De roman is opgebouwd uit drie delen. In alle drie de delen wisselen verleden, heden en toekomstdromen (of juist angsten) elkaar in hoog tempo af. Dit past perfect bij de stijl van de roman: alles in De ziekte van Kortjakje springt zonder waarschuwing van de hak op de tak, waardoor ik tijdens het lezen net zo in de war dreigde te raken als Mira zelf.
Het ongecontroleerde en onvoorspelbare van de roman zorgt voor een bijzondere leeservaring, maar maakt het helaas ook tot een moeizame exercitie. Mira begrijpt zichzelf niet, en ook de lezer verwerft weinig inzicht in haar leven. Een ander minpunt is de rol die Mira’s Roemeense verleden speelt. Als je zo goed als niets weet van Roemenië, zijn hele passages niet te volgen. Tel hierbij op dat het hoge tempo van de roman al een uitdaging op zich is, en het valt te begrijpen dat niet alleen verwondering maar ook irritatie en onbegrip om voorrang strijden.
Overtuigend, maar moeilijk
In De ziekte van Kortjakje schetst Feticu een overtuigend portret van een vrouw die op zoek is naar zingeving in haar uitzichtloze bestaan. De aparte beeldspraak, losgeslagen associaties en de plotseling tijdsprongen dragen hier zeker aan bij. Er zit veel moois in Feticu’s tweede roman, maar het wordt de lezer bepaald niet gemakkelijk gemaakt.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
