Heldere beelden van een rijk leven
[Recensie] “Nee,” zei Marcia Luyten. Ze had geen belangstelling voor het schrijven van een biografie over Máxima. Haar uitgeefster opperde in 2016 dat idee; het was toen vijf jaar voor Máxima’s vijftigste verjaardag. Luyten had niets met koningshuizen, niets met roddelbladen om over Oranjes te lezen. Dus ze bedankte voor de eer. Gelukkig gaf haar uitgeefster niet op: stel dat het koningshuis ruimte laat voor een zo goed en correct mogelijke weergave van Máxima’s leven? Luyten zocht het uit, ging overstag, en nu ligt er dit stevige boek. Over onze eigenste koningin.
Gemengde gevoelens dringen zich direct op bij het voorgaande. Geen belangstelling? Niets met koningshuizen? Zal het Luyten dan wel lukken om voldoende inspiratie te vinden? Om voldoende dichtbij te komen om sowieso wat info los te peuteren? Laat de Rijksvoorlichtingsdienst of welke subafdeling daarover ook gaat, dat neuzen in het leven van de koningin toe? Is Luyten over haar weerzin heen gekomen? Hoe was Máxima daar zelf onder ? En Alexander, die vast ook een mening heeft over publiciteit rondom zijn vrouw? Kortom: is het een ‘zo goed en correct mogelijke weergave van Máxima’s leven’ geworden?
Ja.
Kort antwoord, duidelijke conclusie. Dit is een puntgave biografie. Luyten is als een succesvolle kruising tussen een terriër en een mol in Máxima’s leven gedoken en diept daar een ruime hoeveelheid informatie uit op. Zo ruim dat het nu al niet meer in één boek past. Dit boek is deel 1, dat loopt tot eind jaren negentig. Máxima is dan actief in de bancaire wereld, in Manhattan, maar ze is niet meer happy in die omgeving. Ze zoekt naar nieuwe uitdagingen en vindt die ook, maar pas in deel 2. Dat u het weet.
Luyten gaat gedisciplineerd als altijd te werk. Solide bouwt ze haar onderzoek op, beginnend bij de achtergronden. Die liggen in Argentinië, Buenos Aires. Daar wordt de koninginnenbaby geboren, in die wereldstad groeit ze op:
“Ze houdt van de flair van het stadse leven. Van de ijssalons en patisserieën, van Parijse terrasjes waar dames van tachtig van een espresso nippen, ze houdt van theaters, opera en restaurants, van de feesten thuis bij vrienden en het dampend stampen van de nachtclubs, in al die opzichten is ze vol overgave porteña, een vrouwelijke inwoner van Buenos Aires. Máxima is jong in een mondaine stad die onverbrekelijk verbonden is met het platteland. Want daar draait in Argentinië alles om: om familie en grond.”
Wat volgt is de geschiedenisles: ‘alles wat je misschien ooit over Argentinië wilde weten.’ Een beetje te uitgebreid om de vaart in het boek te houden maar wel nuttig voor wie de historie van dat land niet stante pede paraat heeft. Kortweg: familie en grond. Een heersende klasse van invloedrijke personen vormen samen de familie. En samen beheren ze heel, heel veel grond. Dat gaat gepaard aan duizelingwekkende inkomsten, wat het makkelijk maakt om aan de macht te blijven. De ‘onderklasse’ is ook nuttig maar moet haar plaats kennen en vooral daar ook blijven. De strijd tussen die twee machten beheerst Argentinië in een golvende beweging. Zo vormt zich het fundament onder het leven van Máxima: een nieuwsgierige, jonge vrouw die zich laaft aan alle mogelijke indrukken in het mondaine Buenos Aires.
Kalm haar verhaal optrekkend, gaat Luyten de gangen van de familie Zorreguieta na. Onvermijdelijk komen we dan bij de vraag of de vader van Máxima, Jorge Zorreguieta, op de hoogte was van de grove mensenrechtenschending van de regering in de jaren 70. Een regering waar hij deel van uitmaakte. Latere getuigenissen laten daar geen twijfel over bestaan: iedereen wist dat het leger een repressiecultuur uitvoerde, willekeurige mensen oppakte en in martelkamers of uit helikopters smeet, er verdwenen mensen voor altijd (de ‘dwaze moeders’): het land voerde een vuile oorlog met zijn eigen burgers.
Papa Jorge stippelde uiterst behoedzaam zijn carrière uit, steeds hoger komend in de regeringshiërarchie. Hij was een ontsnappingskunstenaar als het ging om betrokkenheid bij de misdaden tegen de menselijkheid mede onder zijn bewind. Een schurend voorbeeld: in 2001 moest hij zich verantwoorden voor de verdwijning in 1976 van een meisje: Lidia Inés Amigo. In de rechtbank verklaarde hij: “Ik heb ze toen verwezen naar een militair, want dat waren degenen die dit wisten.” Acht jaar later werd het stoffelijk overschot van Lidia gevonden, ze bleek met kogels doorzeefd.
Die onfrisse achtergrond besmet het blazoen van de Zorreguieta’s, maar staat op voldoende afstand tot Máxima om haar ‘normaal’ te laten opgroeien:
“Het meisje ontwikkelde uiteenlopende, zeer verschillende kwaliteiten, die later waardevol zouden blijken… De schikgodinnen waren Máxima gunstig gezind; ze heeft een regelmatig gelaat met grote ogen en dito mond – voorbodes van een fotogeniek gezicht. Haar handen en enkels zijn slank en elegant. Ze lijkt het bewijs te zijn voor Leonardo da Vinci’s stelling dat een kind geboren uit liefde en begeerte is gezegend met een positieve natuur. Máxima is ontvankelijker voor geluk dan voor getob. En ze was fortuinlijk met de coördinaten van haar wieg: was ze vier kilometer naar het noordwesten, aan de andere kant van het spoor in de krottenwijk Villa 31 geboren, dan had he er ook met haar giften anders uitgezien.”
En door pakt Luyten (ze haalt met gemak de 300 bladzijden), met de periode dat Máxima in de bancaire wereld in New York aan het werk gaat. Daar raakt het verhaal weer aan haar familie: haar halfzus Dolores woont ook in die stad en is kunstenaar. Ze is gefascineerd door de oude historie van de Junta. Ze maakt in 1994 een kunstwerk ‘Wounds’. Bloederige hompen vlees met pleisters erop hangen aan draden in het plafond. Het bloed komt in forse hoeveelheden door de pleisters heen. Naar de betekenis van dat werk hoeven we niet te raden. Máxima gaat overigens niet langs bij haar jongste halfzus.
Met Máxima’s werkzaamheden in New York gaat het, parallel met de financiële wereldwijde problemen, minder goed. Het bedrijf waar ze in dienst is, laat Máxima gaan en ze staat op een keerpunt in haar leven. Elk jaar eind december gaat ze naar huis om oudjaar te vieren met haar vrienden. Daar bezint ze zich op haar toekomst. Hoe die eruit ziet, gaan we lezen in deel 2 van dit uitstekend beschreven levensverhaal. Laat maar doorkomen dat boek.
—
Ook verschenen op Nico’s recensies
