Arbeiderskinderen worden weer arbeiders

[Signalering] Sociale mobiliteit is de verandering van de positie (beroep en inkomen) die iemand in de maatschappij inneemt. In de meeste landen was er na de Tweede Wereldoorlog ruim drie decennia lang sprake van een opwaartse sociale mobiliteit. De fabrieksarbeider kon na een tijdje zijn Daf 33 inruilen voor een Volkswagen Golf en zijn kinderen werden vaak academici. Socioloog Oliver Nachtwey toont in dit briljante boek dat de mogelijkheden steeds minder worden voor een opwaartse sociale mobiliteit, zelfs in een welvarend land als Duitsland.

Terwijl de mogelijkheden om op de maatschappelijke ladder te stijgen afnemen, nemen die om af te dalen toe. De maatschappij van sociale daling (Abstiegsgesellschaft) kenmerkt zich onder meer door precariatisering en polarisering. Ook al doet Duitsland het in economisch opzicht niet slecht, de sociaal-economische zekerheid van steeds meer mensen is precair en het opkomend populisme heeft gezorgd voor grote politieke tegenstellingen. De economische crisis is volgens Nachtwey nog niet overwonnen; er dreigt zelfs een wereldwijde stagnatie omdat de economische groei naar verwachting in veel welvarende landen de komende jaren niet noemenswaardig zal toenemen.

Omdat de ontwikkelingen van de laatste jaren een einde maakten aan belangrijke verworvenheden – sociale zekerheid en democratie – spreekt hij van regressieve modernisering. Het verzet (Aufbegehren) daartegen is gericht op een rechtvaardige verdeling van de rijkdom en een serieuze democratisering van machtige instituties.

—