"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Dodelijke afrekening

Zaterdag, 12 september, 2020

Geschreven door: Camille Jacobs
Artikel door: Henk Vlaming

Burgermannetje in het nauw wil maar geen held worden

[Recensie] Verhalen waarin een sul verandert in een held hebben jongensachtige charme. Oneindig veel volksverhalen, duizenden boeken en honderden films gaan over dit thema. Zo ook Dodelijke afrekening. Hierin wordt Leo Verbaet, directeur van een bankfiliaal in een Vlaams dorpje, een internationale misdaad ingerommeld.  Alles draait om een Griekse kunstschat, waar families, maffia, verzekeraars en detectives achteraan zitten. Leo wordt tegen wil en dank het middelpunt van deze klopjacht. Die begint als hij een lijk in zijn kofferbak vindt. Zijn pogingen om zich onder de zaak uit te wurmen, werken averechts. Hij wordt gechanteerd en uiteindelijk beschuldigd van moord, diefstal en oplichting. 

Terwijl de arme Leo alleen maar rustig zijn bankfiliaaltje wil bestieren en zondag een stukje wil joggen in het bos, op de vlucht voor een mislukt leven. Zijn vrouw heeft hem bedrogen, zijn beste vriend heeft hem een loer gedraaid en zijn zelfgebouwde huis is hij kwijt. Ontgoocheld heeft hij zich in eenzaamheid teruggetrokken op het platteland, in de vergeefse hoop zijn miserie te vergeten. Een gebakken eitje met een stukje spek op een snee bruinbrood vormt een hoogtepunt in zijn leven. De uitdaging is helder: hoe zo’n geplaagd mens zich weet te bevrijden uit de houdgreep waarin hij tegen de grond gedrukt wordt.

Hond mee op vakantie

Schrijver Camille Jacobs werkt het prikkelende gegeven uit aan de hand van Leo’s handelingen en gedachten. Dit in een wel heel originele vertelstijl, die het best als “losjes” omschreven kan worden. Korte zinnen, helder, alledaags taalgebruik, ongekleurde waarnemingen, Vlaamse vocabulaire en gevatte metaforen vormen een kruidig aroma. De een gruwelt ervan, de ander lust er wel pap van. Bijvoorbeeld als de schrijver het heeft over Leo’s beste vriend Harry die vroeger meeging op vakantie: “Als Leo en Francine op vakantie gingen, namen ze Harry mee, zoals veel koppels die hun hond meenamen.” 

Boekenkrant

Van dichtbij ondergaat de lezer hoe Leo’s gezapig leventje verandert in een nachtmerrie waarin hij steeds strakker vastgesnoerd raakt. Toch blijven zijn malende gedachten een bron van humor. Grappig is bijvoorbeeld als hij zichzelf in al zijn somberheid vergelijkt met de hoofdpersoon in een thriller die nog lang niet afgelopen is. Toch blijft het onduidelijk of de schrijver de authentieke stijl met zorg heeft geselecteerd en uitgewerkt, of dat die gewoon zijn manier van schrijven is. Er zijn aanwijzingen voor het laatste. Dodelijke afrekening vertoont imperfecties die gezonde spanning in de weg staan. De eerste dertig pagina’s gaan uitsluitend over Leo’s historie. Interessant allemaal, maar het verhaal wil maar niet op gang komen. Het was boeiender geweest om al die details over de hoofdpersoon gaandeweg te ontdekken.

Grijze middenmoot

Halverwege valt het verhaal opnieuw stil. De bedreigingen zijn voorbij, Leo is veilig en gelukkig. Dat gaat uiteraard weer voorbij, even lijkt het allemaal nog erger te worden voor Leo. Maar de dreiging is verdwenen. Niks Houdini die zich op onnavolgbare wijze ontdoet van zijn boeien. De plot is eerder verhelderend dan zinderend. Daarnaast lukt het niet om de saaie Leo te zien als een held. Hij blijft het fletse burgermannetje, zonder bijzondere eigenschappen die hem verheffen boven de grijze middenmoot. De gebeurtenissen overkomen hem. Tegen het eind grijpt hij het initiatief, maar een nieuwe Leo komt er niet.

Ondanks dit soort onvolkomenheden is Dodelijke afrekening prettig om te lezen, vooral door de bijzondere schrijfstijl. Maar iets meer balans in de personage, de opbouw en de verhaallijn hadden het boek een ster extra kunnen opleveren. 

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur: