Wie nat wil worden, moet in de regen lopen
Als de familie tijdens de zondagse koffie de regen ziet aankomen, wordt het hooi niet binnengehaald, ook al zal de regen het hooi bederven. De familie, dat is de vader, de moeder en ‘de huus’: ‘drie jongens, Katelijne en weer drie jongens’, op een melkveebedrijf op het Zeeuwse Walcheren. Hun dagelijks leven en denken worden sterk beheerst door het geloof, waardoor deze debuutroman van Franca Treur doet denken aan de boeken van Jan Siebelink en Maarten ’t Hart. Maar anders dan misschien van een jonge, ‘afvallige’ vrouw uit een dergelijk milieu te verwachten valt, trekt Treur in Dorsvloer vol confetti niet ten strijde tegen het geloof of de religieuze gemeenschap en spot ze er ook niet mee.
Treur beschrijft liefdevol het leven van de familie Minderhoud, hoewel zij daarin wel enige afstand bewaart (‘de’ vader, ‘de’ moeder en ‘de’ oma). Die afstand komt ook naar voren in de uitzonderingspositie van de hoofdpersoon, Katelijne, binnen het gezin. Als enige dochter hoeft ze niet te helpen met het melken, maar wel met het huishouden. Bovendien is ze slimmer dan de meeste van haar broers, al is ze zich daarvan nauwelijks bewust tot de dag van de CITO-uitslag. Zowel thuis als op school wil ze er graag bijhoren en ze doet er veel voor, maar slaagt daar lang niet altijd in. Het geloof speelt daarbij een sleutelrol. Katelijne probeert het te doorgronden en hoopt dat zij op een dag ‘een nieuw hartje’ krijgt.
‘“Het lijkt wel of de Heere Zijn hand steeds meer van ons heeft teruggetrokken,”’ zegt de oma, die nog niet is uitgepraat. “Want geloof maar dat we in de laatste der dagen leven. En dan, Katelijne, wat dan?” Ze kijkt naar Katelijne, hoe ze langzaam van haar stoel opstaat en zich uitrekt. Haar ogen staan glazig, alsof ze in de verte iets hoort.
“Dan zal hij de dorsvloer doorzuiveren, staat er in de Bibel,” zegt ze. “Hij zal Zijn tarwe in Zijn schuur samenbrengen, en zal het kaf met onuitblusselijk vuur verbranden. Je wil het niet gezegd worden hè? Ik zie het. Van nature willen we er niet aan.”’
Oma zegt elders dat wie nat wil worden, in de regen moet lopen en Katelijne doet haar uiterste best. Maar hoezeer ze ook probeert, ondertussen sturen haar nuchtere intelligentie en haar verbeeldingskracht haar in een andere richting. Ze stelt veel vragen, is nieuwsgierig en levenslustig en leest alle boeken die ze in handen krijgt. Ook schrijft ze zelf verhalen, bijvoorbeeld over het aanbreken van de jongste dag op een gewone dag in het leven van het gezin.
Ondertussen schetst Treur in zachte lijnen de familie, de geloofsgemeenschap en het boerenbedrijf, waarbij ze veel van de ‘tale Kanaäns’ (genadetijd, zondenkennis) en hier en daar Zeeuws dialect (lekkertjes, den ‘oek, een dôôsje) gebruikt.
Katelijnes worsteling met het geloof en haar verlangen om erbij te horen wordt daardoor soms wat onderbelicht: het is vaak impliciet, onuitgesproken aanwezig.
Dat is tegelijk de kracht én de zwakte van Dorsvloer vol confetti: enerzijds laat Treur zien dat je kunt twijfelen aan de doctrine waarmee je bent grootgebracht, zonder de liefde voor en affiniteit met je gemeenschap en familie te verliezen, anderzijds schept die nuance ook een afstand tussen Katelijne en de lezer. Dorsvloer vol confetti biedt geen stortvloed van gebeurtenissen en ideeën, maar doordrenkt je langzaam met een beeld van het leven van een jong meisje in een strenggelovige Zeeuwse gemeenschap – zoals je van lopen in de motregen ongemerkt doorweekt kunt raken. Dat is in dit geval indrukwekkend prettig.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
