"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Draken: Beesten van verbeelding

Donderdag, 12 januari, 2017

Geschreven door: Peter Nissen
Artikel door: Joke Simmelink

De geschiedenis van een waanzinnig fabeldier in woord en beeld

“Drakenstrijders, onversaagd,
luister naar wat de koning vraagt.
De dappere die de draak verslaat,
Krijgt duizend en één dukaat.”

[Recensie] Bovenstaand rijmpje herkent u wellicht van de attractie Joris en de Draak uit de Efteling. Niet alleen in deze wonderlijke sprookjeswereld, maar ook in allerlei films en series duikt de draak tegenwoordig op. Een tentoonstelling over draken spreekt dan ook zeker tot de verbeelding. In het Limburgs Museum in Venlo was daarom ruimt zes maanden een tentoonstelling te zien over dit fabeldier.

Een tentoonstellingscatalogus is vaak minder interessant voor de gemiddelde lezer. Daarom presenteren Peter Nissen en Sanne Verdonck in plaats daarvan een rijk geïllustreerd boek over de tentoonstelling Draken dat ook los te lezen is. Het Eftelingrijmpje valt hierin te lezen, maar ook klassieke mythes, Bijbelse vertellingen en moderne games passeren de revue. Voor ieder wat wils dus!

Game of Thrones

Boekenkrant

In essayvorm bieden verschillende auteurs een kijkje in de keuken van onderzoek naar draken. Welke bestaande dieren lijken het meest op deze machtige fantasiewezens? Wanneer komen de eerste draken voor in verhalen? En wanneer in de kunst? Waren er al voorlopers van draken in de klassieke oudheid? De essays zijn geschreven in wetenschappelijke taal, maar zijn ook voor een leek goed leesbaar. Mythes, psalmen en hedendaagse literatuur worden kort en helder uitgelegd, waardoor de tijdlijn goed te volgen blijft: van de klassieke drakoon uit de oudheid tot de moderne draak uit een serie als Game of Thrones.

Hoewel de redacteuren Peter Nissen en Sanne Verdonck de hulp van veertien andere auteurs inriepen, vormt het boek toch een hecht geheel. De hoofdstukken volgen elkaar logisch op wat betreft tijdlijn en thematiek. Bij geen enkel essay ontbreken de prachtige afbeeldingen van kunstwerken uit allerhande tijdperken. Denk aan Etruskische vazen, schilderijen van onder ander William Blake en Jan Luyken, miniaturen uit middeleeuwse handschriften en screenshots van moderne films zoals How to train your dragon.

De zeventien hoofdstukken zijn gemakkelijk los van elkaar te lezen. Dat is maar goed ook, want hoewel de essays stuk voor stuk goed zijn geschreven, zijn ze inhoudelijk niet allemaal even interessant voor de gemiddelde lezer. In het hoofdstuk Bijbelse draken komen logischerwijs allerlei Bijbelse citaten aan bod, inclusief uitgebreide besprekingen. Wellicht minder interessant voor lezers met wat minder Bijbelkennis. Zij kunnen hun hart misschien wél ophalen in het hoofdstuk over games en films.

Andere hoofdstukken voelen een stuk minder academisch aan. Het essay van Esther Disveld over middeleeuwse draken leest bijna als een schoolboek voor bijvoorbeeld geschiedenis of kunst. Zo begint Disveld heel simpel en pakkend: “ ‘Ze bestaan echt.’ Dat zou een middeleeuwer gezegd kunnen hebben. Want hij dacht werkelijk dat er op aarde draken bestonden.”

Drakentatoeages

De meeste interessante essays zijn misschien wel die van redacteurs Nissen en Verdonck zelf. Zo besteedt Verdonck aandacht aan optochten, openluchttoneel en andere spektakels, die ons veel vertellen over de veranderde Europese samenleving en verschillen tussen landen. In een ander hoofdstuk gaat ze in op draken in jeugdliteratuur. Je krijgt er zin van om weer eens een kinderboek uit de kast te halen.

Nissen richt zich op een heel ander aspect van het sprookjesdier: drakentatoeages, met een foto van de rug van Arie Boomsma ter illustratie. Aan de hand van tatoeages legt Nissen verschillen tussen Azië en Europa helder uit: “In de Aziatische traditie worden draken gezien als dieren die bedeeld zijn met grote kracht en bijzondere gaven. De tatoeage maakt de drager deelgenoot van die krachten en gaven. Door de draak in zijn huid wordt ook hij sterk, slim, wijs, evenwichtig en misschien wel onoverwinnelijk.” In onze eigen westerse wereld is de draak juist een teken van dreiging en intimidatie.

Aan het slot van de epiloog staat een uitspraak die de strekking van alle essays samen mooi samenvat: “Elke tijd heeft behoefte aan monsters die te temmen zijn.” Zo heeft ook elke tijd behoefte aan mooie verhalen. Draken van Nissen en Verdonck voegt de meeste sprekende verhalen samen, voorzien van passende illustraties. Een boek dat tot de verbeelding spreekt.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.