Fascinerende actuele en relevante trilogie
[Recensie] Fikry El Azzouzi (1978) is een productief schrijver: op 8 jaar tijd schreef hij maar liefst 18 romans en toneelstukken. Met zijn romandebuut Het schapenfeest viel hij al op als autodidact in het literaire landschap. Als opgroeiende tiener in een Vlaams-Marokkaans gezin leerde hij zichzelf schrijven door vooral veel te lezen. Nu komen zijn drie korte romans die handelen over de opgroeiende Ayoub samen uit in één band, met name Het Schapenfeest, Drarrie in de nacht en tenslotte Alleen zij. Deze drie romans geven een beeld van achtereenvolgens de 11-jarige, de 15-jarige en de 20-jarige Ayoub. Ze gaan alle drie over een zoektocht naar identiteit tegen de achtergrond van de huidige multiculturele wereld waarin wordt gespeeld met vooroordelen en stereotypen.
In Het Schapenfeest leren we Ayoub kennen als een dromerige, fantasievolle jongen die opgroeit in een gezin waarin hij normaal gezien meer mannelijk zou moeten zijn. Hij is minder bezig met zijn Marokkaanse moslimcultuur dan men van hem wenst. Zoals elk jaar moet Ayoub met zijn vader mee om een schaap te helpen slachten, maar daar heeft hij totaal geen zin in en wil hij liever als eender welke Vlaamse jongen met zijn vrienden gaan voetballen. In de weide krijgen Ayoub en het schaap even de tijd samen en begint het schaap met hem te praten, die wél als Enige Echte geofferd wil worden voor een hoger doel. De humor en het magisch realisme zijn elementen die doorheen de drie boeken ook telkens aan bod komen, weliswaar in steeds andere situaties.
Als 15-jarige belandt Ayoub in Drarrie in de nacht op straat met enkele van zijn vrienden en zwerven ze vooral ’s nachts rond. Fouad, Maurice en Karim die eigenlijk Kevin heet en 100% Vlaams is, zijn net als hem dolende en op zoek naar hun eigen identiteit, en proberen zin aan hun leven te geven, terwijl de maatschappij hen langzamerhand aan het opgeven is. Natuurlijk komen ze dan op een bepaald moment op een verkeerd spoor terecht en gebeuren er enkele dramatische dingen rondom hen. Ze gaan de weg op van de drugs, de criminaliteit en zelfs de radicalisering en op het einde komen er zelfs ronselaars aan te pas.
In Alleen zij worden twee sporen gevolgd: het grootste deel van deze roman is vanuit het perspectief van Eva geschreven, een Vlaamse vrouw die Ayoub leert kennen op de werkvloer. Daarnaast is er een interne monoloog van Ayoub die we als lezer ook af en toe te lezen krijgen en waardoor we soms meer weten dan Eva. Eva en Ayoub groeien naar elkaar toe en krijgen een relatie die wat toppen en dalen kent. Eva is eigenlijk een sterke vrouw terwijl Ayoub een minder goed beeld van zichzelf heeft en wordt achtervolgd door trauma’s uit zijn jeugd.
Tegelijkertijd schetst de auteur in dit boek ook een beeld van een uit de hand gelopen Europa waar gemeenschappen tegen elkaar worden opgezet, de vluchtelingencrisis exponentieel is gegroeid, de angst voor terrorisme en voor elkaar een grote drijfveer vormt, een beeld dat in feite dystopisch aandoet maar duidelijk in de actualiteit geworteld is. Eva en Ayoub vluchten echter niet weg van de steeds duidelijker wordende dreiging over Europa die ook meer en meer hun eigen relatie zal beïnvloeden.
In alle drie de romans komen de dialogen als sterkhouder naar voren, waarin achtereenvolgens een komisch, een wrang en ironisch en uiteindelijk ook een zachter, liefdevoller taalgebruik opvalt. De beelden zijn krachtig en blijven op je netvlies gebrand, de taal getuigt van een bedrieglijke eenvoud die echter niet eenvoudig te bereiken is. De thematiek en het verhaal liggen dichtbij de auteur, en worden daardoor net heel realistisch en herkenbaar. De drie romans zijn trouwens goed op zichzelf te lezen, ook al hangen ze overduidelijk samen en komen er vooral in de laatste roman Alleen zij heel wat referenties samen naar Ayoub’s jeugdjaren die in de voorafgaande delen zijn beschreven. El Azzouzi heeft een heel actueel maatschappelijk boek geschreven en is één van de auteurs die in het huidige Vlaamse maatschappelijk debat thuis horen.
—
Eerder verschenen op Hebban
