Stof tot nadenken
[Recensie] Het begin van Drie dochters van Eva van Elif Shafak trekt je meteen het verhaal in:
“Op een doodgewone lentedag in Istanbul, zo’n lange, lome middag, kwam ze met een schok tot het besef dat ze in staat was om iemand te doden.”
Het zegt veel over de 35-jarige hoofdpersoon, Peri (Nazperi) Nalbantoğlu, die ondanks een veelbewogen leven nog niet eerder die aanvechting heeft gevoeld. Tegelijk wil je ook weten wat de aanleiding daartoe is.
Leven in het veilige midden
Zij is tijdens haar studententijd door haar kamergenote Shirin getypeerd als een muis, waaraan diezelfde dame toevoegde:
“Wie van zichzelf een muis maakt, wordt door de katten opgevreten.”
Het is een sterke typering van Peri, die inderdaad tot dat moment als een muis door het leven is gegaan. Haar ouders verschilden enorm van elkaar, zij maakten alleen maar ruzie. Haar vader was seculier, las westerse literatuur, haar moeder werd steeds religieuzer, islamitisch. Zij bewoog zich ertussenin, hoewel zij iets meer naar haar vader trok, twijfels had over de rol van God in haar leven die werden gevoed door haar vader. Vader gaf haar ooit een notitieboekje om daarin haar gedachten over God te noteren, haar God-boek.
Haar twee broers bevonden zich aan de zijkanten van het politieke spectrum. Voor de oudste broer had dat heel onaangename gevolgen. Hij is opgepakt en gemarteld tijdens zijn hechtenis van acht jaar en dat terwijl hij niets had misdaan. Daarna is hij nooit meer zichzelf geworden. Peri zat ergens in het midden.
Tijdens haar studententijd woonde zij met twee vrouwen, samen de Drie dochters van Eva. Eerdergenoemde Shirin, afkomstig uit Iran die losbandig leeft is één van hen. De ander is Mona, een religieuze jonge vrouw. Peri, het is geen verrassing, zat daar ergens tussen.
De muis wordt kat
We volgen Peri gedurende de eerste iets meer dan twee decennia van haar leven. Een belangrijk deel daarvan speelt zich af in Oxford, waar zij op basis van haar prestaties naartoe mag. Haar vader verkoopt alles om dat te kunnen bekostigen. Zij heeft moeite om daar te aarden, de cultuurschok is groot. Zij bevindt zich tussen twee werelden, een positie die bij haar past.
In Oxford komt zij terecht in een kleine studiegroep, geleid door de charismatische Azur, door wie Peri enorm gefascineerd raakt. Tijdens die bijeenkomsten en bij het werken aan de bijbehorende opdrachten wordt zij gedwongen na te denken over religie, identiteit, filosofie, de positie van de vrouw. Op een dag gaat het mis. Azur raakt betrokken bij een me-too achtige affaire. Peri raakt er ook bij betrokken, krijgt de kans om haar woordje te doen. Dan doet zij iets, beter gezegd zij laat iets na, en dat heeft grote gevolgen, ook voor Peri.
Dan volgt een gat van circa vijftien jaar naar die dag in Istanboel waarmee Drie dochters van Eva begint en ook eindigt. Op die dag gedraagt zij zich ineens als kat in plaats van als muis, maar of dat haar veel goeds zal brengen is de vraag gezien de omstandigheden waarin zij dan verkeert. Dat moet de lezer zelf maar ontdekken in deze meeslepende, prachtige geschiedenis. Wederom een prachtig boek van Elif Shafak!
—
Eerder verschenen op JKleest
