Een ware verteller
Met zijn vierde roman, Dünya, heeft Tomas Lieske een wonderlijk verhaal geschreven. Het Turkse platteland rond 1930. Simon Krisztián en Otto Beets, twee Hollanders, zijn na dienst in het Britse leger krijgsgevangen genomen door Turkije. Ze worden ondergebracht in het dorpje Y., waar ze moeten meewerken aan de bouw van een Turks luchtschip.
Het tweetal ontfermt zich over Julia, een Turks meisje. Zij weet niet beter dan dat Simon haar vader is en dat haar moeder, de fictieve Fatima, niet lang na haar geboorte is overleden. Aan dit wat ongewone gezin wordt de mondaine weduwe Dünya Şuman toegevoegd. Deze ontmaskerde dievegge moet haar leventje in het moderne Beyoğlu vaarwel zeggen om voor de twee Hollandse mannen en Julia te zorgen en ze in de gaten te houden. Dünya ontfermt zich al gauw over de opgroeiende Julia en probeert Julia de Turkse cultuur eigen te maken. Tegelijk met de bouw van het luchtschip lijkt ook de situatie in het door de autoriteiten samengestelde gezin tot een climax te komen. Bij de proefvlucht van het luchtschip, waarbij ook de president aanwezig is, lijkt zich op meerdere fronten een catastrofe te voltrekken.
Met veel kleur en subtiliteit ontvouwt Lieske het verhaal over Simon, Otto, Julia en Dünya. Simon vertelt zijn verhaal in andere bewoordingen dan Dünya, wat op subtiele en gedetailleerde wijze de verschillen tussen beide personages laat zien. Dünya’s bewoordingen zijn vaak plat, terwijl Simon op geleerde wijze beschrijft hoe de bouw van het luchtschip verloopt. Hoewel hieruit veel verschillen in beide karakters spreken is er ook iets wat Dünya en Simon bindt: hun liefde voor Julia. Maar ook tussen Simon en Otto, Otto en Julia en met Dünya ontwikkelt zich een liefdevolle band. De verhoudingen binnen het gezin lopen parallel met de bouw van het luchtschip; naar mate de proefvlucht dichterbij komt lijkt het einde van het gezin te naderen. Lieske beschrijft de verhoudingen binnen het gezin als een tikkende tijdbom waarvan ontploffing onafwendbaar lijkt. Toch gebeurt niet waar iedereen voor vreest. Daarvoor beschrijft Lieske zijn personages met teveel liefde en zorg en hiermee toont Lieske zich een meesterverteller. Hij is begaan met zijn hoofdpersonen, maar verliest geen moment het verhaal en haar details uit het oog.
Vakkundig is de manier waarop Lieske alles feilloos met elkaar verweeft. Achter alle beschrijvingen, achter elk detail lijkt iets te schuilen. Niets wat verteld wordt staat op zichzelf. Het overleden eenogige zusje van Simon, verwond door een ongeluk met een speer, het verleden van Dünya, de relatie tussen Otto en Simon, zelfs het verloop van de geschiedenis lijkt verweven met het verhaal. Dat maakt Dünya tot een literair werk van de bovenste plank.
Zou normaal gesproken de vraag waarom Simon en Otto niet gewoon terugkeren naar Nederland steeds bij de lezer de kop opsteken, in Dünya blijft deze vraag achterwege. De vraag is gewoonweg overbodig. Lieske beschrijft de liefde van de personages voor elkaar op zo’n liefdevolle en kleurrijke manier dat terugkeer naar Nederland er niet toe doet. De personages en hun verhaal worden door Lieske op subtiele wijze bloot gelegd en dat maakt dat het verhaal geloofwaardig is zoals het is. Hoewel de situatie waarin het gezin verkeert chaotisch en ingewikkeld lijkt weet Lieske alles geordend en helder te beschrijven, zonder dat het verhaal zijn kleur verliest. Dat maakt Lieske een ware verteller en een meester in subtiliteit.
