Coming of age in de Bijlmer
[Recensie] Een Chinees-Surinaams-Nederlandse familie verhuist in de jaren zeventig naar een nieuwe Amsterdamse buurt: de Bijlmer(meer). Vader, moeder, hoofdpersonage Sheila, haar oudste broer Kenneth, een na oudste Gerard en jongste Iwan. Sheila gaat voor het eerst naar de middelbare school. We volgen het leventje van haar, op school, op de sportvereniging, met vriendinnetjes, vriendjes, feestjes en avances, een zogenoemde coming of age roman.
Het is – zonder daarmee iets over de kwaliteit te willen zeggen – een echt meisjesboek. Het aardige aan Bijlmerliedje is dat de gebeurtenissen regelmatig worden vergezeld door een muzieknummer. Een mooie vondst, songs kleuren immers vaak de herinnering. Ze worden Bijlmerliedjes genoemd: “Al drie dagen lang schalt dag en nacht uit Gerards kamer Have You Seen Her? […] Sheila vond het ooit een fijn nummer, een echt Bijlmerliedje. Intussen heeft ze er net als de anderen flink de balen van.” Achterin is een lijst van de genoemde liedjes opgenomen.
Als de familie in de Bijlmer komt wonen, is de buurt gloednieuw. In 1968 waren de eerste bewoners in deze flatwijk gearriveerd, ook veel Surinamers gaan er wonen. Al binnen tien jaar raakt de Bijlmer bekend vanwege sociale problemen. Er treedt verloedering op: bepaalde plekken worden geplaagd door werkloosheid, criminaliteit, drugsoverlast en veranderen na het vallen van de avond in verlaten spooksteden; gebrek aan sociale controle leidt tot onveilige looproutes.
Vinden we dit in Bijlmerliedje terug? Nauwelijks. Ja, er wordt wel eens een toespeling gemaakt, bijvoorbeeld wanneer een schoolgenootje het er eng vindt. Maar pas op de laatste (!) bladzijde, wanneer de familie zal gaan verhuizen, wordt de schrijfster iets explicieter als Kenneth bijna een vuilniszak op z’n kop krijgt: “Twijfelden ze eerder nog aan de wijsheid van hun besluit, nu geven ze hun ouders gelijk. Die klakkeloos naar beneden gegooide vuilniszak is het laatste saluut, het teken dat het inderdaad tijd is om de Bijlmer te verlaten.” De toestand in de Bijlmermeer leidt ertoe dat in de jaren negentig een grootscheepse sloopoperatie in gang wordt gezet.
Schrijfster Diana Tjin (1961), haar beide ouders zijn afkomstig uit Suriname, debuteerde in 2017 met Het geheim van mevrouw Grünwald. Ze heeft een aangename schrijfstijl en het boek bevat veel herkenbaars voor degenen die in ongeveer dezelfde tijd opgroeiden. Maar de lezer blijft toch met een wat onbevredigd gevoel achter: Sheila wordt volwassen in een soort niemandsland, dat zich in zo’n beetje elke Nederlandse buurt had kunnen voltrekken. Je mist de Bijlmer als, toch niet alledaags, decor. Waarmee dit boek voor hetzelfde geld ook Slotervaartliedje of Osdorpliedje had kunnen heten – om het maar in Amsterdam te houden. Toch wel een gemiste kans, denk ik.
—
Eerder verschenen in de Parbode
