65 jaar Hongaarse vluchtelingen in Nederland
[Recensie] In dit aardige boekje staan interviews met Hongaren die zijn gevlucht naar Nederland na de Hongaarse opstand in 1956. Er waren politieke vluchtelingen bij, maar ook avonturiers die het elders wilden proberen. Daarnaast zijn er twee hoofdstukken gewijd aan de historische achtergronden van de opstand en de reactie van Nederland daarop. De auteurs zijn Eva Szuzsana Tuboly en Gerrit Valk. De laatstgenoemde is historicus. Hij publiceerde verschillende boeken en was Tweede Kamerlid voor de PvdA. Eva is jurist en socioloog en kwam als kleuter in 1965 naar Nederland met haar ouders.
De Hongaarse opstand vond plaats tussen 23 oktober en eind november 1956. Een grote demonstratie op 25 oktober werd door de Sovjet-troepen met geweld beëindigd. Er kwamen meer dan 100 mensen om en de dag ging de geschiedenis in als ‘Bloedige Donderdag’. Dit lokte nieuwe protesten en gewelddadigheden uit. De demonstranten wilden een meerpartijendemocratie vestigen in het door Sovjet-troepen bezette land. Deze troepen zorgden ervoor dat de communisten aan de macht bleven.
Een combinatie van desastreus economisch beleid en enorme terreur en onderdrukking maakte de communisten impopulair. De geest van verzet kwam uit de fles na de dood van Stalin, toen de Sovjet-Unie de teugels wat liet vieren. Het vrijheidsstreven in Hongarije kreeg een extra impuls toen in het najaar van 1955 de geallieerde bezettingsmacht, waaronder de Sovjet-Unie, zich terugtrok uit buurland Oostenrijk, dat tot en met de Eerste Wereldoorlog een eenheid vormde met Hongarije.
Herkomst vluchtelingen
De Hongaarse vluchtelingen die naar Nederland kwamen werden met open armen ontvangen. Nederlanders zagen hen als onverschrokken helden en ze werden overladen met cadeaus. Ook kregen zij veel aandacht uit de hoogste maatschappelijke kringen, waaronder het koninklijk huis. Onder de vluchtelingen waren bijna 270 gezinnen en zeker 2.000 alleenstaanden, van wie er ongeveer 270 jonger waren dan achttien jaar. De motieven van 60 van hen zijn onderzocht door socioloog H. J. M. Kuyer. 23 gaven aan om politieke redenen te zijn gevlucht. 13 wilden vrienden of familie die vluchtten niet in de steek laten. 7 hadden al voor de opstand voornemens om te vluchten. 3 vertrokken vanwege het avontuur. Er waren Joden onder hen, communisten en criminelen. Een groot deel was hoger opgeleid, en kreeg een glanzende carrière in Nederland, maar ze kwamen uit alle lagen van de bevolking.
De integratie van deze Nederlandse Hongaren verliep voorspoedig. Dat kwam onder andere doordat zij graag een succes wilden maken van hun verblijf in Nederland. Zij vernederlandsten hun naam, spraken accentloos Nederlands en namen de Nederlandse identiteit aan. Ook een reden voor het welslagen van de integratie was dat de Hongaren verspreid over het land werden opgevangen. Veelal kwamen de alleenstaande vluchtelingen terecht bij (Nederlandse) kostgezinnen. Hongaarse gezinnen kregen vaak een eigen woning. De Hongaren werden ondersteund en opgevangen door eigen verzuilde organisaties. Er bestonden ook een aantal Hongaarse organisaties en clubs. De gunstige conjunctuur werkte ook mee aan het welslagen van de integratie. Weinig Hongaren bleven werkloos aan de kant staan.
De meeste van de in het boek geïnterviewden keerden pas terug voor een bezoek aan Hongarije nadat de politieke situatie daar na 1966/1968 rustiger werd, en zij de Nederlandse nationaliteit hadden gekregen. Na die tijd konden zij familie en vrienden weer bezoeken. Het boek beschrijft hoe hun leven voor de opstand was, en hoe het was na hun emigratie naar Nederland, en of zij zich nog Hongaars voelen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
