Tranentrekkende liefde voor elkaar én voor literatuur
[Recensie] Omschrijven waar Een jaar met jou nou écht over gaat, is moeilijk. Op de eerste plaats omdat het een boek is vol met kleine én grote verassingen, die absoluut niet verpest mogen worden voor iedereen die het boek nog wil gaan lezen. Daarnaast gaat het boek over heel veel verschillende dingen, die naadloos met elkaar zijn verweven. Liefde, ambitie, dood, geesten uit het verleden, poëzie, vriendschap en bovenal over het leven. Wat betekent het om te leven en wat is de beste manier om dat te doen? Moet je naar anderen luisteren, je verstand laten spreken of juist je hart volgen?
Een jaar met jou voelt als een heel persoonlijk verhaal, maar is tegelijkertijd op een hoogst ongebruikelijke manier tot stand gekomen. De basis voor het verhaal was er namelijk al, ook zonder schrijfster Julia Whelan. Toen de actrice na haar studie Engels en creatief schrijven terugkeerde naar de entertainmentindustrie, kreeg ze de opdracht om een bestaand script te herschrijven. De basis? De jonge Amerikaanse Ella gaat een jaar in Oxford studeren, waar ze verliefd wordt op haar poëziedocent Jamie, die een groot en levensveranderend geheim met zich mee blijkt te dragen. Dit script heeft Julia Whelan bewerkt tot een heel persoonlijke roman vol romantiek.
Hoofdpersonage ‘Ella uit Ohio’ is een Amerikaanse in Oxford. Ze mag dan verliefd worden op een Britse man, maar haar eerste liefde is Oxford zelf. De stad wordt met zoveel gevoel beschreven, dat ze lijkt te leven. Als je tijdens het lezen geen jeuk krijgt om zelf in een vliegtuig te stappen en de stad met eigen ogen te zien, dan heb je het boek niet goed gelezen. Het eerste kwart van het boek gaat vooral over Ella die haar draai vindt in Oxford, vrienden maakt en Jamie leert kennen. Als Whelan eenmaal de basis heeft gelegd voor alles buiten Jamie en Ella, lezen we daarna vooral nog over de tortelduifjes. Dat is ergens jammer, want de overige personages dreigen daardoor af en toe ondergesneeuwd te raken, terwijl juist deze kleurrijke verschijningen voor de komische noot zorgen.
Gelukkig is Whelan onzettend goed in een tranentrekkende romantische geschiedenis op papier te zetten. Knappe lezer die het droog houdt tijdens de vele emotionele scènes. De vergelijking met schrijvers als Nicholas Sparks en Jojo Moyes is dan ook snel gemaakt. Daarmee wordt Whelan meteen tussen ‘de grote namen’ van het genre gezet. Veel romantische boeken van mindere schrijvers dan Sparks en Moyes zijn immers niet meer dan stevig opgeklopte slagroom: zoet, verleidelijk, maar uiteindelijk niet meer dan een sierlijk bergje opgeklopte calorieën waar je na afloop direct spijt van hebt. En als de spijt niet komt, ben je het boek hoe dan ook snel weer vergeten, omdat het volgende lekkere hapje zich alweer aandient. Een jaar met jou is anders. Het gáát ergens over.
Whelan voegt bovendien iets heel nieuws toe aan dit tranentrekkende genre: de liefde voor taal, literatuur en poëzie. Elk hoofdstuk is voorzien van een (fragment van) een gedicht en de gesprekken die de personages met elkaar voeren zijn doorspekt met verwijzingen naar allerlei boeken. Het boek is prima te lezen voor wie niet zo veel heeft met de aangehaalde boeken en schrijvers, maar Whelan zorgt ervoor dat je haast wel mee moet in de liefde voor taal. Al is het maar doordat haar eigen schrijfstijl zo mooi is. Ze beheerst feilloos het principe ‘show, don’t tell’. In plaats van bijvoorbeeld te zeggen dat een gesprek met iemand intiem is, kiest Whelan voor: “Ik sta ook op, met enigszins onvaste benen en het gevoel dat ik iets zou moeten dichtknopen.”
Vertaler Angela Knotter mag ook wel even vernoemd worden. Aangezien het boek zoveel over taal gaat, is het belangrijk dat de Nederlandse versie van My Oxford Year nergens gekunsteld aanvoelt. Dat is een moeilijk taak, aangezien er veel taalgrapjes voorkomen, rijmpjes, citaten. Daarnaast komen er allerlei accenten voor, doordat het gaat om een Amerikaanse in Oxford, die bovendien ook nog eens plezier haalt uit het nadoen van andere accenten. Dat is lastig om te zetten naar het Nederlands, maar Knotter heeft dit knap weten te doen. Slechts een enkele keer voelt een zin nog wat Engels aan, maar dat is haar meer dan vergeten.
De basis voor het verhaal mag dan misschien niet van Julia Whelan zelf zijn, maar elke zin uit het boek lijkt uit het diepste van haar ziel te zijn gekomen. Het zal niemand verbazen dat ze zelf ook een jaar in Oxford heeft doorgebracht en dat ze helaas mensen in haar leven heeft verloren. In het nawoord vertelt Whelan over de totstandkoming van het boek, de reden dat sommige stukken echt uit haar tenen kwamen en welke ervaringen uit haar eigen leven wel of juist niet in het boek terecht zijn gekomen. Aan het eind van haar nawoord spoort ze al haar lezers aan om vooral hun eigen versie van het verhaal te maken in hun herinnering. Om te onthouden wat ze geraakt heeft, te vergeten, te veranderen. En om tien jaar later het boek opnieuw te lezen en te vergelijken. Gelukkig hoeven we geen tien jaar te wachten om Ella en Jamie opnieuw verliefd te zien worden. Er komt immers een film! Nu maar hopen dat we daar niet al te lang op hoeven te wachten…
—
Voor het eerst gepubliceerd op DLVA
