Economie uitgelegd voor een breed publiek
[Recensie] Kishtainy vertelt een breed lezerspubliek waar de economische wetenschap zich mee bezighoudt: hoe de samenleving om moet gaan met productiemiddelen als grondstoffen, gebouwen, machines en de mensen die de producten maken. De auteur legt uit dat de mens onvermijdelijk economisch denkt en handelt, en waarom dat denken voortdurend verandert. Hij behandelt de opvattingen van belangrijke theoretici en start, na een inleiding over oudheid en middeleeuwen, bij het mercantilisme van de late 16de eeuw. Vervolgens noemt hij uiteraard uitvoerig de liberale vader van de moderne economie Adam Smith die in de 18de eeuw stelde dat de samenleving het best functioneert als de mens handelt vanuit zijn eigenbelang: dat prikkelt de eigen vooruitgang en bevordert die van de anderen en dus die van de samenleving.
Ook Karl Marx die in de 19de eeuw stelde dat de industrialisatie de armoede van de arbeidende klasse verergerde heeft een prominente plek, evenals de grondlegger van de macro-economie John Maynard Keynes. Hij wilde in de 20ste eeuw de economische nadruk verleggen van de productie naar de besteding van het geld dat de producten opbrengen. Kishtainy zet niet alleen de theoretische ontwikkelingen op een rij, hij behandelt aan de hand van herkenbare voorbeelden ook economische termen waarmee de lezer dagelijks wordt geconfronteerd, zoals marktwerking, concurrentie, productiviteit, speculatie, protectionisme en vrijhandel. Tot zover lof voor deze docent economische geschiedenis aan de London School of Economics.
Toch stelt het boek ook teleur. Zo ontbreekt onder de theoretici de Schot John Law die in de vroege 18de eeuw met goede argumenten voorstelde het muntgeld te vervangen door papiergeld. Hij was overigens ook een financiële avonturier, die aan de wieg stond van de allereerste grote speculatiegolf in aandelen. Die begon in 1718 met koloniale aandelen in Parijs, sloeg over naar Londen waar de South Sea Bubble de economie ontwrichtte, en eindigde in 1720 in de Nederlandse Republiek. Kishtainy schrijft wel dat er al eeuwen werd gespeculeerd en hoe dat in de 20ste eeuw gebeurde, maar geeft niet de voor het begrip daarvan onmisbare voorgeschiedenis wat hij bij de industrialisatie dan weer wel doet. Het boek is voor zo’n ingewikkeld onderwerp toegankelijk geschreven en heeft een gedetailleerde index op namen en begrippen, maar ontbeert een literatuuropgave. De lezer moet de titels van de belangrijke boeken van Smith, Marx, Keynes en al die anderen uit de tekst halen.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
