Een moderne Afrikaanse odyssee
[Recensie] Immigranten vormen niet alleen een probleem voor Europa. Vluchtelingen gaan alle kanten op: de Somalische Asad Abdullahi komt in Zuid-Afrika terecht waar veel Somaliërs zijn. Zijn vluchtverhaal wordt gedetailleerd beschreven door de Zuid-Afrikaanse non-fictie auteur Jonny Steinberg.
Asad Abdullahi woonde in Blikkiesdorp bij Kaapstad en Steinberg heeft daar vele gesprekken met hem gevoerd. Vaak in de auto, soms wandelend. Asad werkte hieraan mee tegen een vergoeding, een deel van de royalties waarmee hij een vrachtwagen wilde financieren. Als Asad uiteindelijk de eerste stukken van het boek te lezen krijgt merkt hij dat het nogal wat teweeg brengt bij hem. Om zijn leven zwart op wit te zien is confronterend en haalt oude wonden open. Een leven vol verlies. Zijn vlucht begon feitelijk al toen zijn moeder werd vermoord. Hij was toen pas acht jaar oud. Hij heeft jaren rondgezworven in Kenya en Ethiopië, samen met vele andere Somaliërs op drift. Zijn vader was zoek, hij was altijd alleen en afhankelijk van anderen van de clan waartoe hij behoorde. Het was vaak erg zwaar maar hij was inventief genoeg om altijd klusjes te hebben en voor zichzelf te kunnen zorgen. Uiteindelijk lukt hem dit zelfs zo goed dat hij geld genoeg heeft om naar Zuid-Afrika af te reizen, hiertoe geïnspireerd door een Somaliër die er vandaan komt en een koffer vol geld laat zien en hem vertelt dat de mogelijkheden grenzeloos zijn. Dat blijkt iets minder rooskleurig dan voorgespiegeld.
In Zuid-Afrika komen veel Zimbabwanen en Somaliërs. De gekleurde bevolking is daar niet blij mee. De Somaliërs zijn handige handelaren die onder de prijs gaan zitten. Zo ook Asad: hij gaat na in een township waar een winkel nodig is, opent die en doet vervolgens goede zaken. De bevolking is echter compleet onvoorspelbaar: de ene dag zijn het vriendelijke klanten, de volgende dag staan er een paar met wapens in de zaak om alles op te eisen. Er vallen doden bij zo’n overval, ook Asads compagnon moet het leven laten. De droom van Asad is om naar de Verenigde Staten te gaan en zich daar met het gezin dat hij inmiddels heeft te vestigen. Dat lukt hem ook, het laatste gesprek met Steinberg is in Houston
Wat interessant is aan dit verhaal is de manier waarop Somaliërs overleven in Zuid-Afrika. In Nederland is het de moeilijkste groep om te laten participeren op de arbeidsmarkt. In Zuid-Afrika, waar ze niet erg welkom zijn en geen taalcursus, huis en uitkering krijgen, nemen ze zelfs de plaats van de autochtone bevolking over, omdat het handige en harde werkers zijn. Teveel zorg kan blijkbaar lam slaan.
Neem een willekeurige vluchteling, vraag hem zijn verhaal te doen en als je een beetje schrijver bent heb je een boek. Verhalen van vluchtelingen zijn vaak nauwelijks te bevatten voor mensen uit een vreedzaam land. Het verhaal van Asad is niet uniek, ook al vliegen de superlatieven als ‘aangrijpend!’ en ‘ongelooflijk!’ je in de besprekingen en op de achterflap om de oren. Deze verhalen moeten wel geschreven worden. Tegen de onverschilligheid en de onwetendheid. En Steinberg heeft er een spannend boek van gemaakt, dat valt niet te ontkennen.
—
Eerder verschenen op Afrikanieuws
