"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Eens ging de zee hier tekeer

Woensdag, 29 september, 2021

Geschreven door: Eva Vriend
Artikel door: Jurgen Ellenbaas

Geschiedenis van Urk, Volendam, Spakenburg en Wieringen

[Recensie] Eens ging de zee hier tekeer. Het verhaal van de Zuiderzee en haar kustbewoners draait om de geschiedenis van vier families uit verschillende Zuiderzeedorpen: Urk, Volendam, Spakenburg en Wieringen. Maar het boek gaat om meer dan dat. De vier families vormen voor auteur Eva Vriend een kapstok waarop ze op indrukwekkende wijze de geschiedenis van de gemeenschappen in de dorpen rond de Zuiderzee en later het IJsselmeer vertelt.

Het boek start in de Gouden Eeuw en loopt door tot het heden. De focus ligt op de geschiedenis sinds 1918, toen de Tweede Kamer besloot dat de Afsluitdijk er zou komen. Over de hele periode weet Vriend knap weer te geven hoe (inter-)nationale beslissingen en ontwikkelingen hun weerslag hadden op de gemeenschappen rond het huidige IJsselmeer. Door de focus op de vier centrale families staan mensen van vlees en bloed altijd in het middelpunt. Het gaat niet om abstracte groepen of cijfers in een tabel. Hiermee geeft Vriend ook impliciet aan vanuit hun ogen te kijken. Zij beschrijft waar volgens haar veel beleidsmakers door de decennia heen geen oog voor hadden, namelijk hoe grote beslissingen het leven van gewone mensen beïnvloedden. Hierbij kijkt de auteur regelmatig kritisch naar het beeld dat de rest van Nederland de verschillende dorpen oplegde. De rode draad door de geschiedenis is dan ook de veerkracht van de gemeenschappen. Het leven was vaak zwaar, maar op de een of andere manier vonden zij altijd een manier om met de omstandigheden om te gaan. Of dit nou de sluiting van de Zuiderzee, economische crises of de toenemende druk van vissersquota was.

Dit leidt knap genoeg niet tot een ophemeling van de gemeenschappen. Vriend houdt oog voor de negatieve kanten van dit leven, zoals de relatief lage levensverwachting. Vriend staart zich niet blind op de visserij en beschrijft verschillende andere sectoren waar velen gingen werken. Toch blijft de visserij voor veel individuen, en de gemeenschap als geheel, van groot belang.

Vriend heeft een mooie, poëtische schrijfstijl en weet dramatische gebeurtenissen zoals de cafébrand in Volendam aangrijpend te beschrijven. Eens ging de zee hier tekeer leest dan ook weg als een roman, ook al is het een dikke pil. Het grote aantal personen kan tot verwarring leiden, zeker omdat velen van hen dezelfde naam delen. Over het algemeen slaagt Vriend er echter in om het uitgebreide en veelzijdige boek duidelijk te houden. Het boek heeft dus plaats op ieders boekenplank, maar zeker bij degenen die interesse hebben voor de geschiedenis van vissersgemeenschappen in Nederland.

Boekenkrant

Eerder verschenen op Vismagazine

Boeken van deze Auteur: