Gespreksboek over duurzaamheid
[Recensie] Serieus nadenken over klimaatverandering en opwarming van de aarde kan het gevoel oproepen: als we het nu eens níet redden? Als we nu eens te laat zijn? Eenvoudig leven biedt handvaten voor gesprek, ook in de kerk.
Een studieboek over duurzaamheid en levensstijl. Dat perspectief biedt Eenvoudig leven , een boek dat goed bruikbaar is voor onder meer (kerkelijke) gespreksgroepen. Het zijn serieuze zaken die vijf auteurs, met een voornamelijk theologische achtergrond, aan de orde stellen over wat ons boven het hoofd hangt als we zo doorgaan met het verwoesten van de aarde.
Het is niet voor niets dat de Ursula von der Leyen en Frans Timmermans een pakket aan maatregelen presenteerden wat zijn gelijke niet heeft. De CO2-uitstoot moet met 55 procent worden teruggedrongen in de EU. In nog geen tien jaar tijd.
Te veel geplukt
Wij zijn de eerste generatie die weet dat we de wereld aan het vernietigen zijn, zo stelt de kerkelijk betrokken econoom Paul Schenderling (1988) uit Amersfoort. Hij ziet de gevolgen van de pijlsnelle globalisering en welvaarsstijging: “We hebben de vruchten geplukt van die ontwikkelingen, maar realiseren ons nu dat we daarbij veel meer geplukt hebben dan ons toekwam.”
Over ecologische rampen spreken we sinds kort in de tegenwoordige tijd omdat we de toenemende klimaatextremen in eigen land – maar ook elders in de wereld, zie de recente extremen hittegolven in Canada – al aan den lijve ondervinden. In het bijbelboek Jesaja ontwaart Schenderling twee typen verwarring in de dreigingen die op de mensheid afkomen: een vlucht in vroomheid en een vlucht in oplossingen. Voor hem is er weinig fantasie voor nodig om een beeld te krijgen van een humanitaire ramp van ongekende proporties. “Hoe kunnen we dan aarzelen om onze ecologische voetafdruk drastisch te verkleinen en tegelijk blij zingen dat God altijd bij ons is?”
Betrek God bij alles, wil Schenderling maar zeggen: je aankopen, je praktische problemen, het beheer van je (moes)tuin in het vertrouwen dat God zal laten blijken wat Hij wil.
Rustdag
Deze praktische vroomheid is ook terug te lezen in de bijdrage van emeritus predikant Bert de Leede (1950) die de teloorgang van de zondag als sjabbat, rustdag, een regelrechte ramp voor een duurzame samenleving noemt. Voor hem is de beste bijdrage van christenen aan een duurzame samenleving dat zij de zondag weer gaan vieren als dag van rusten en laten rusten. Wat breder getrokken: als een symbool van een duurzame stijl van leven, waarbij je niet altijd ‘aan staat’.
Hij roept de kerk als landelijke, regionale en plaatselijke geloofsgemeenschap dan ook op actief in discussie te treden met de overheid, met bedrijven en met boeren, over vragen van duurzaamheid en daarin de noties van ‘laten rusten’, ‘onderbreken’, ‘begrenzen’ in te brengen.
Als eigentijdse variant van een adagium uit vroeger tijden dat “de hervormde zijn brood koopt bij de hervormde bakker” adviseert hij de kerk de eigen gemeenteleden te stimuleren om te kopen bij geoormerkte duurzame winkels, bedrijven en boeren.
Openbaring
De pleidooien in dit gespreksboek over duurzaamheid gaan vergezeld door het actualiseren van Bijbelverhalen. Zo gaat theoloog Sam Janse (1949) in op fragmenten uit het Bijbelboek Openbaring waarin gesproken wordt over “een nieuwe hemel en een nieuwe aarde”. Verontrustende, maar ook bemoedigende teksten volgens hem. Zijn boodschap: “Laat je niet neerdrukken door het gevoel dat het allemaal toch niets uithaalt, vlucht ook niet in het hedonisme van pluk de dag, maar zoek in alle bescheidenheid waar jouw verantwoordelijkheid ligt”.
De toegankelijke Bijbelstudies in dit gespreksboek worden afgewisseld door korte praktijkvoorbeelden onder de noemer Een groen verhaal. Pas hier komen de eerste vrouwen aan het woord. Zo ziet Eva van Urk, die werkt aan een proefschrift over theologische visies op de ecologische verantwoordelijkheid van de mens, zichzelf als een Priester van de schepping. Rentmeesterschap, een vertrouwd gegeven in protestantse kring, staat voor haar voor ’duurzaam doen’. Zo eet zij bijvoorbeeld geen vlees vanuit het oogpunt van dierenwelzijn en duurzaamheid, maar als priester van de schepping probeert ze te leven vanuit verwondering en dankbaarheid.
—
Eerder verschenen in het Friesch Dagblad
