"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Ellsworth Kelly BLOEMlezing

Vrijdag, 9 september, 2016

Geschreven door: Rudi Fuchs
Artikel door: Chris Reinewald

Ellworth Kelly’s vrolijke halfgeometrie, met gulzige ogen beschreven

Aanstaande zondag opent het hagelnieuwe privé-museum Voorlinden in Wassenaar onder andere met een grote expositie over Ellsworth Kelly (1923-2016), Amerikaans lyrisch-abstract schilder. Chris Reinewald bekeek voor De Leesclub van Alles de tentoonstelling en bijbehorende catalogus.

[Recensie] Centraal in expositie en catalogus over Ellsworth Kelly staat een vroeg, lichtblauw doek van Kelly (1959) uit bezit van eigenaar/collectioneur Joop van Caldenborgh. Rudi Fuchs, voormalig directeur van het Amsterdams Stedelijk Museum, dat Kelly met de Amerikaanse ‘colorfieldpainters’ in ons land introduceerde, richtte de expositie in en schreef de teksten.

Kelly’s (één)kleurige geometrische schilderijen – ‘shaped canvases’ – lijken jolig over de tentoonstellingswanden te hinkelen. Via de doorkijkjes tussen de zalen wordt het visuele hinkelspel voortgezet. Hierin zien we de hand en het oog van Fuchs, een ware meester van het ‘tentoonstelling hangen’. Hij mijdt kunsthistorische chronologie en kiest op beeldrijm en zet – waar nodig – dissonanten ertussen. Als de kijker maar zo ziet=begrijpt wat de kunstenaar bezielt.

Het aardige is dat de catalogus het museumbezoek-op-zaal overdoet, dankzij Fuchs’ vertrouwde grafisch vormgever Walter Nikkels. Zaalopnamen en doorkijkjes gaan vooraf aan de grote, kleurige, gebogen en waaiervormige vormen; elk op een eigen pagina. Kelly’s prachtige post-Matisseachtige bloem(blad)tekeningen – op dunner geel papier – openen en sluiten het boek. De sets worden ook als referentie tussen de schilderijen getoond.

Boekenkrant

Afgezien van het pure kijkplezier is ook de tekst van Fuchs aanstekelijk en helder. Bijna gulzig, maar altijd nauwkeurig beschrijft hij wat hij ziet. Neem bijvoorbeeld dat blauwe, wat atypische Kelly-doek van Van Calendenborgh. De subtiel asymmetrische binnenvorm lijkt nog gevangen omdat het nog geen eigen vorm kon aannemen, zoals bij later werk. Lastig, want voor Kelly is “de vorm van een schilderij ook de inhoud.”

Fuchs beschrijft de bollige blauwvorm als een zwellende contour die over het onzichtbare witte vierkant ópzwelt. Vreemd verdikt. Log, zwaar, plomp, overrijp wordt. Rechte en buigende lijnen raken met elkaar in verwarring. Om te begrijpen hoe Kelly tot deze wat anekdotische half-geometrie komt stuurt Fuchs de kijker/lezer naar zijn schetsen met bloembladen. Ook al lijken ze stijf-stuntelig getekend toch scheppen de onregelmatige vormen hun eigen wrikkende decorativiteit.

Je moet zelf schilder of een zo allerogig kijkdier als Fuchs zijn om schilderijen zo vol aandacht te beschrijven. Het lezen impliceert veel heen en weer kijken tussen de afgebeelde schilderijen. Heerlijk. Een keer wordt dit hogere plaatjeskijken ontsierd door een ontwerpmisser. Omdat een zwart tweeluik op een spread door de pagina 75 ervoor schemert krijgt de daar afgebeelde poortachtige vorm een niet bestaande grijszweem. Het papier laat net iets teveel zwart door. Jammer.

In de korte afsluitende biografie zie je hoe dienstplichtig soldaat Kelly tentachtige dummies van jeeps maakte die de vijand vanuit de lucht niet van echt kon onderscheiden: vorm als inhoud.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.