Technisch subliem en oog voor detail
[Recensie] Met veel genoegen bezocht ik afgelopen weekend Leeuwarden, de Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Ik was nieuwsgierig naar de activiteiten die de stad en de provincie in dit kader te bieden hadden en… ik wilde M.C. Escher wel eens beter leren kennen. De catalogus had ik thuis vooraf gelezen en bekeken. Persoonlijk vind ik dit een fijne manier om me voor te bereiden.
Waardering voor een kunstenaar die niet echt beroert
Vooraf was mijn beeld van het werk van Escher: kunstig, precieze techniek, zwart-wit, latere werken bijna surrealistisch; een waanzinnig uitgewerkte eigen stijl, grafische schoonheid, maar zijn werk komt niet echt binnen bij me. Achteraf, na de tentoonstelling, was mijn beeld precies hetzelfde. Het enige wat misschien daarbij komt is: grote waardering voor de kunstenaar, maar nogmaals zonder beroering. Mauk (zijn koosnaam) Escher was een geboren reiziger. Van zijn welgestelde ouders kreeg hij dan ook de ruimte om Europa te verkennen, zij stimuleerden hem te reizen en uiteindelijk te doen wat hij graag wilde: kunst beoefenen. Italië schonk hem veel vreugde en hij heeft veel van zijn werk gebaseerd op de kleine steden en streken waar hij vertoefde. “Ik zwelg. Maar zo gulzig dat ik vrees dat mijn maag er niet tegen zal kunnen.”
Gecharmeerd van de 19 houtsneden
Zelf ben ik vooral gecharmeerd van zijn 19 kleine houtsneden uit 1921 (15 in de catalogus), in opdracht van een bevriend dichter gemaakt ter illustratie van zijn boek Flor de Pascua. Hierin kun je al de visuele thema’s zien, die in zijn latere werk volop terugkomen. De 24 emblemata roepen bij mij dezelfde gecharmeerdheid op. Het zijn puntig geformuleerde en geïllustreerde levenslessen, houtsneden op papier. Het is eerst de buitenwereld die Escher wil tonen in zijn werk, technisch knappe houtsneden en litho’s die laten zien wat hij tegen kwam op zijn reizen. Op latere leeftijd komt meer de binnenwereld aan bod. Hij begint met vlakvullingen; herhalend motief waarvan buitenlijnen naadloos op zichzelf weer aansluiten. Soms onmogelijke werelden, mooie voorbeelden hiervan zijn: Belvédère uit 1958 Lithografie op papier en Klimmen en dalen uit 1960.
De nabootsing van de werkkamer biedt een blik op de mens Escher
Het was druk op de tentoonstelling. Bijna alle bezoekers hadden de neiging om heel dicht bij het werk van Escher te komen/kijken. Ze wilden zijn techniek goed bestuderen. Een geslaagde en symmetrisch volmaakte tentoonstelling. Een kleine verademing was een nabootsing van zijn werkkamer. Voor het eerst zag ik daar de mens achter de kunstenaar: dierbare foto’s op een kastdeur; een sigaretje in de asbak; zijn gutsen en bollen. Ik wilde Escher beter leren kennen, maar is me dit gelukt? Ik heb wel de kunstenaar Escher leren kennen en misschien is dit voldoende en schuilt er niet meer achter “Mauk” Maurits C. Escher. Gewoon een hardwerkende, bevlogen man die soms zingend en neuriënd in zijn werkkamer aan het creëren was. Technisch subliem en oog voor detail. Een begaafd kunstenaar.
Een mooie bijbehorende catalogus
De ietwat zware, maar mooi gebonden catalogus is niet altijd even chronologisch. De hoofdstukken oftewel de thema’s uit het leven van Escher zijn in het grijs aangegeven. De teksten zijn goed leesbaar. Het omslaat een heel oeuvre van een man die zijn ogen goed de kost gaf. Hoe zouden de kunstwerken eruit gezien hebben als zij in kleur waren weergegeven? Zouden ze me dan wel beroerd hebben, zouden ze dan meer binnen zijn gekomen? Ik weet het niet. Misschien is het een idee om de biografie over Escher te gaan lezen. Geschreven door Wim Hazeu in 1998 met als titel: “MC Escher, een biografie” wie weet wat die mij nog versteld kan doen staan. Mijn bezoek aan Leeuwarden werd afgesloten met een ontzettend leuk straatfestival. Dit in het kader van Europese Culturele hoofdstad 2018.
—
Voor het eerst gepubliceerd op allesoverkunstenaars.nl
