"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Fabeldieren

Zaterdag, 20 oktober, 2018

Geschreven door: Ludwig Volbeda
Artikel door: Jaap Friso

Van de hellehond, de trolkat en de gremlin

[Recensie] Fabeldieren is bij de eerste kennismaking een indrukwekkend en monumentaal boek. Groot van formaat, overrompelend in de illustraties van al die merkwaardige wezens, en rijk aan kwantiteit. Floortje Zwigtman is niet bepaald over één nacht ijs gegaan bij dit grootse overzicht van dieren die niet echt bestaan maar een rol spelen in volksverhalen, mythes en (bij)geloven. Ze start in het oude Griekenland en Rome om via het Hoge Noorden,   Japan, Australië, Afrika, Zuid- en Noord-Amerika in de kosmos uit te komen. Ondertussen neemt ze ook de fabeldieren van de lucht en de zee en de drakenwereld mee.

Het zijn er veel, heel veel; van de hellehond tot de gremlin en van de dondervogel en de trolkat tot Anansi de spin. Bij alle dieren wordt op speelse toon de achtergrond weergegeven, met veel anekdotes en antropologische en magische weetjes. Wat weten we over het dieren, wat zijn de eigenschappen en waar staan ze symbool voor?  Zwigtman schrijft met geestdrift, overtuiging en humor en neemt je als vanzelf mee in een fantasievolle wereld.

Interessant zijn de bespiegelingen over de waarde die in de verschillende culturen aan deze wezens worden toegekend.  Zo geloven Aboriginalstammen dat mensen na hun dood in slangen veranderen. In Brazilië vieren ze geen Halloween maar Saci-dag. Saci is een mannetje op één been met een rode puntmuts en een pijpje die verantwoordelijk wordt gehouden voor veel dingen die misgaan. Maar hij weet ook alles van geneeskrachtige planten, als je kruiden wilt plukken moet je eerst toestemming aan Saci vragen. Opvallend veel dieren zijn een vermomming van de mens. De boto bijvoorbeeld, een roze Peruaanse dolfijn, verandert ’s nachts in een knappe visser die meisjes zwanger maakt.

De vanzelfsprekendheid waarmee Zwigtman al deze verhalen opdist is op zich verfrissend. Ze maakt het geloof in fabels niet belachelijk en plaatst er geen vraagtekens bij. Het is wat het is. Daar tegenover staat het ontbreken van enige bronvermelding, uitleg over de research  of verdere context, waardoor het onduidelijk blijft welke waarde aan deze opsomming moet worden toegekend. Welke keuzes zijn er gemaakt en hoe volledig is de collectie? Wat meer uitleg over de werkwijze en bedoeling had deze grote inspanning recht gedaan en de lezer minder in het ongewisse gelaten.

Boekenkrant

Aanstormend talent Ludwig Volbeda maakte de talrijke illustraties voor dit boek en laat een andere kant van zichzelf zien. We kennen hem tot nu toe vooral van zijn priegelige gedetailleerde tekeningen voor boeken van Ted van Lieshout (De Vogels) en Bennie Lindelauf (Tortot) maar kan ook robuust werk aan. Het is beperkt in het kleurgebruik maar Volbeda tovert eigenzinnige monsters en fabeldieren tevoorschijn en er staan ook nog een paar indrukwekkende grote prenten in (de Australische regenboogslang is fantastisch!)

Eerder verschenen op Jaapleest 

Boeken van deze Auteur: