Ode aan fabrieksschoorsteen
[Recensie] Nederland heeft sinds de introductie van de stoommachine in 1775 zo’n 11.000 schoorstenen gekend bij fabrieken, centrales, gemalen en bedrijven. Voor wie de geschiedenis van die schoorstenen wil leren kennen, is er nu het boek Fabrieksschoorstenen in Nederland.
Auteur Arjan Barnard besteedt onder meer aandacht aan de opbouw van schoorstenen in Nederland; die zijn in eerste instantie grotendeels gebouwd van baksteen, terwijl later beton of zelfs plaatstaal is gebruikt. Voor schoorstenen zijn speciale, trapeziumvormige bakstenen ontwikkeld, zodat de ronde schoorstenen gemakkelijker gebouwd kunnen worden.
Hoe en door wie schoorstenen gebouwd werden, is het onderwerp van andere hoofdstukken. Hetzelfde geldt voor schoorsteenversieringen. Denk daarbij aan reliëf, teksten en kleurgebruik. Verder vindt de lezer antwoord op de vraag hoe je een schoorsteen moet slopen.
Het boek is echter niet compleet: veel informatie uit de negentiende eeuw is immers verloren gegaan. Desondanks bevat Fabrieksschoorstenen in Nederland een lijst van bijna 7.000 schoorstenen, gerangschikt naar plaats met informatie over eigenaar, bouwjaar en bouwer.
Veel nog overeind staande exemplaren hebben een monumentenstatus. Ze herinneren ons aan de Nederlandse geschiedenis van industrie en energievoorziening. En de verdwenen schoorstenen? Die zijn nu gelukkig grotendeels vastgelegd in een rijk geïllustreerd boek.
—
Eerder verschenen op TW.nl
Het boek is hier te bestellen.
