Fantastische verhalen met diepgang
[Recensie] Vaders die rouwen van Carmien Michels is een goed gecomponeerde verhalenbundel, waarvan de som meer is dan de afzonderlijke delen. Michels speelt in elke vertelling heel vaardig met de verwachtingspatronen van de lezer, verhoudingen tussen de personages staan op een prettige manier op scherp, én ze koerst strak naar verrassende ontknopingen toe.
Carmien Michels belandde met haar debuutroman op de shortlists van de Vlaamse Debuutprijs en De Bronzen Uil. Als dichter werd ze Nederlands en Europees kampioen Poetry Slam. Vaders die rouwen heeft de shortlist van de J.M.A. Biesheuvelprijs gehaald, de prijs voor de beste kortverhalenbundel in Nederlands taalgebied.
Elk verhaal in deze bundel heeft een eigen sfeer en setting. Soms vertelt een vader, in andere verhalen is er een dochter of geliefde die naar de rouwende vader kijkt. Rouw is in vele facetten aanwezig. Je kunt treuren om doden of stervenden, maar ook om verwachtingen die niet ingelost worden door een ander, of door jezelf. Zo neemt in Het kippenhok van de buurvrouw dochter Felicity haar intrek bij haar vader, en werkt hem langzaam maar zeker zijn huis en gewoontes uit. Met overduidelijk vertelplezier beschrijft Michels hoe Felicity haar vader koeioneert. Die wil bijvoorbeeld niet zeuren als dochterlief de badkamer opeist, en hij naar de buitendouche op de koer wordt verbannen. Hij is tenslotte een fitte vijftiger, althans, dat vindt hij zelf op dat moment nog. Maar wreedheid en compassie zijn hier als twee kinderen op een wip. Ik zal de clou niet verklappen, maar als Felicity een aantal pagina’s later concludeert dat haar vader een watje is, heeft ze toch net te vroeg gejuicht.
Het meest geraffineerde plot heeft Onze honden uitlaten. Michels koppelt hier het prille begin van een relatie aan stalkersgedrag. Heel handig speelt Michels met de vooroordelen die de meesten van ons hebben als we aan stalkers denken. Een engerd, op zijn minst zielig. In dit verhaal leren een vrouw en een man elkaar kennen als ze hun honden uitlaten. Zodra Martina ziet dat Jacob, zoals de man blijkt te heten, met zijn honden langsloopt, grijpt ze de riem van haar eigen viervoeter en haast ze zich naar buiten met Jutta, in de hoop op een eerste beginnend gesprek. Tegelijkertijd is er “Het Jong”, zoals de stalker in aanvang genoemd wordt, die Martina volgt en steeds dreigender stalkersgedrag vertoont. De angst, die Martina ontwikkelt door de toenemende dreiging, beïnvloedt natuurlijk de ontluikende liefdesrelatie. Als Martina en Jacob uiteindelijk de verrassende identiteit van de stalker achterhalen, blijkt dat die snelle oordelen over de ander niet standhouden.
Alhoewel de verhalen in de bundel op zichzelf staan, zijn ze het best chronologisch te lezen. Michels laat soms beelden uit het ene verhaal een rol spelen in een volgend verhaal, en in de opbouw daarvan laat zich haar metier als dichter zien. Terwijl bijvoorbeeld in het verhaal van Hannibal een paardentrailer omkiept, en de twee hoofdpersonages daardoor wat extra oponthoud onderweg hebben, eten, in een verhaal over de rouw om een doodziek dochtertje, paarden de dromen van meneer Huh op. “Geur”, zegt Hannibal dan terwijl ze zo onderweg zijn, “is een krachtig wapen.” Het volgende verhaal in de bundel draagt dan weer de titel De geur van verdrietige mannen. En die geur blijkt nogal wat consequenties te hebben voor de levensloop van Hugo.
Rouw heeft alles te maken met verdwijnen, van iets of iemand, en het lijkt alsof Michels met die terugkerende beelden in de verschillende verhalen wil zeggen dat er altijd een residu overblijft van wat, wie of waar we waren. Niets verdwijnt compleet, neemt soms alleen een andere hoedanigheid aan, al zijn we ons daar niet altijd van bewust. Of misschien wil Michels ook wel benadrukken dat we op meer manieren met elkaar verbonden zijn dan we ons bewust zijn. Hoe dan ook, prachtige verhalen, alle zes.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
