Feelgood verhaal over vrienden
[Recensie] De dankbetuiging van de auteur op de laatste pagina van Bert Wagendorps roman Ferrara leest als de eindeloze aftiteling van een film: een kleine dertig personen hebben bijgedragen tot de totstandkoming van het boek. Misschien was dat al met al te veel bemoeienis, want het is nogal lastig de inhoud van de roman te benoemen. Deels Italië-reisgids, deels culinaire drank- en hapjesgids, deels literaire zoektocht naar een schrijver uit de oudheid, deels teksten die het goed zouden doen op een filosofische scheurkalender. En dat alles binnen een voortkabbelend verhaal.
Vervolg op Ventoux
Bert Wagendorp had zes jaar geleden succes met Ventoux, een verhaal over vriendschap en wielrennen dat door het DWDD boekenpanel verkozen werd tot boek van de maand. Meer dan 200.000 exemplaren verkocht staat trots op het omslag van Ferrara, dat wordt aangekondigd als het vervolg op die bestseller. De vier Zutphense wieler- en jeugdvrienden uit Ventoux zijn vijftigers geworden en drie van hen beginnen in hun diverse loopbanen op hun lauweren te rusten. Coke-dealer André is steenrijk geworden door zijn handel en probeert nu of nietsdoen iets voor hem is. David, de Surinaamse eigenaar van café De Vriendschap laat zijn nering steeds vaker over aan de barman en neemt de tijd om ’s middags een dutje te doen: hij is vaak moe.
Bart Hoffman, de verteller van het verhaal is – net zoals Bert Wagendorp zelf – van journalist een succesvolle romanschrijver geworden en na zijn scheiding in rustig vaarwater beland. Hoffman laat niet na geregeld zijn schrijfsucces te melden en de roman bevat dan ook voor schrijvers-in-spe vele tips en inzichten. Zoals deze:
“Schrijvers proberen in de wirwar van gebeurtenissen een lijn te ontdekken, een keten van voorvallen die samen een verhaal blijken te vormen. Ze laten afleidende kwesties weg, voegen andere toe en zo ontstaat iets dat in weinig lijkt op het leven van alledag maar er toch een weerslag van is. Een verhaal dat gebeurtenissen betekenis geeft, meer dan we er gewoonlijk aan toekennen.”
Hier valt W.F. Hermans’ mus van het dak, maar krabbelt ook meteen weer op om toch meer betekenis aan die gebeurtenis te geven dan mensen er gewoonlijk aan toekennen!
Diepgevoelde vriendschap
De vierde van het kwartet, Joost, heeft als wetenschapper gerommeld met gegevens en is nadat dat uitkwam nergens meer aan de slag gekomen. Hij heeft besloten een oude en vervallen palazzo in het pittoreske en eeuwenoude Italiaanse stadje Ferrara te kopen en dat om te bouwen tot design hotel. Als hij dat zijn vrienden bericht besluiten ze de zomer in Italië door te brengen en de onhandige Joost te helpen. Wanneer blijkt dat ze hem door hun eigen gebrek aan doe-het-zelf-ervaring van de wal in de sloot werken schakelt de rijke André architecte Bianca in, die de verbouwing met succes ter hand neemt. Het viertal heeft nu alle tijd om rond te hangen, zich met elkaar bezig te houden en de al uit Ventoux bekende feelgood-teksten te wisselen. De vriendschap die zij voor elkaar voelen wordt helaas door Wagendorp zo breed uitgemeten en leidt zo vaak tot diep in elkaars ogen kijken, dat de lezer enige gêne voelt opkomen.
Rondzwerven met vrienden
Daarnaast begint de neiging van Wagendorp om elke maaltijd en elke genoten drankje te vermelden na enige tijd wat vermoeiend te worden. Ook lijkt er lang op dat Ferrara niet verder zal komen dan een verslag van de reünie en van de tochtjes door Italië die ze maken, zoals deze in Venetie:
“De waterbus legde aan bij het San Marcoplein. We liepen over de Riva degli Schiavoni langs het huis waar Petrarca had gewoond, over een paar bruggen naar de buurt rond het Arsenaal waar het minder druk was. Daarna zwierven we twee uur door de stad. Op een terrasje in de Joodse wijk zei David: “Nu begrijp ik beter wat Wagner, Nietsche, Thomas Mann, Hemingway, Truman Capote en al die anderen hier zochten. Fijn dat je me hierheen hebt meegenomen.’ ‘My Pleasure.'”
Feelgood – lectuur lijkt het te zijn. Maar dan beginnen er toch wat spannender verhalen te ontstaan. Bart start een affaire met architecte Bianca en raakt van streek als blijkt dat zij het ziet als niet meer dan een vriendschap-met-extra’s.
Inlevingsvermogen
Zijn dochter Anna – journaliste – is correspondent in het Midden-Oosten geworden en als zij in Syrië zoek raakt en mogelijk gekidnapt is, wordt Bart wanhopig en heeft hij de steun van de anderen hard nodig. Elke lezer kan zich in zo’n situatie inleven. Maar omdat Wagendorp geen emotie onbeschreven laat heeft dat helaas tot gevolg dat de lezer zelf geen enkele moeite hoeft te doen om zich voor te stellen wat Bart voelt.
Het kan Wagendorps journalistieke verleden zijn die hem er toe brengt de lezer alles zo precies mogelijk voor te schotelen en uit te leggen. Het voorkomt dat die lezer een binding krijgt met het verhaal en van meelevende lezer verandert hij dan ook in toeschouwer-op-afstand. Wagendorp is beter in vorm als blijkt dat David kanker heeft en nog maar enkele maanden te leven. De emoties van de vrienden hierover worden redelijk ingehouden beschreven. Het mooiste stukje proza bewaarde Wagendorp voor de laatste regels van het boek:
“David overleed op 20 oktober. We stonden rond zijn bed, in het appartement boven De Vriendschap. We hielden hem vast, tot hij ons losliet. Anna was de enige die niet huilde.”
Dat Wagendorp indringend kan schrijven bewijzen deze paar zinnen. De voorafgaande 252 pagina’s zijn op z’n best onderhoudende zomerlectuur. Geschikt voor elke vakantie, maar in het bijzonder een vakantie naar Italië.
—
Eerder verschenen op Literair Nederland
