Hervertelling die tot denken aanzet
[Recensie] 1816 – Mary Shelley is uit kamperen met haar verloofde en een bevriend koppel. Om de avonden door te komen verzinnen ze allemaal spannende verhalen om bij het kampvuur te vertellen. Shelley bedenkt hier het begin van Frankenstein – een roman die we inmiddels allemaal kennen.
2019 – Transgender Ry wordt verliefd op Victor Stein. Hij is een professor die hoofdrolspeler is in het debat omtrent kunstmatige intelligentie. In zijn vrije tijd voert hij merkwaardige experimenten uit in de catacomben van Manchester.
Deze twee tijdlijnen lopen in thematiek en plot naadloos in elkaar over. Winterson schijnt licht op zowel de parallellen als op de verschillen van de tijdgeesten. Thema’s als genderidentiteit en kunstmatige intelligentie blijken in 2019 even relevant als in de negentiende eeuw, en de ethische vragen die Shelley zich stelt tijdens het schrijven van Frankenstein, bestaan nog steeds wanneer er in de moderne tijd over robots gedacht wordt.
Frankusstein begint met een verwarrende scene waarbij droom en werkelijkheid niet goed van elkaar te onderscheiden zijn. Ook de schrijfstijl zorgt in het begin voor haperingen. Winterson gebruikt verschillende werkwoordstijlen door elkaar heen en er zijn metaforen die inconsistent zijn en niet kloppen. Maar dit lost zich direct op wanneer een nieuw hoofdstuk begint. Hoewel de lezer zich dan waarschijnlijk verbaast over de plotinhoud (seksrobots, vrouwonvriendelijkheid), wordt de schrijfstijl vlot. Na deze initiële schok vordert het verhaal, bereikt het diepgang en ben je binnen enkele hoofdstukken volledig betovert.
Bij een moderne hervertelling van een klassieker valt het te verwachten dat de hoofdpersonages namen hebben die te herleiden zijn naar het origineel. Dat is hier zeker ook aan de hand. Wanneer het origineel geen deel is van het nieuwe verhaal, is het geen probleem dat er personages zijn met namen als Victor Stein, Ry Shelley, Claire en Ron Lord. In Frankusstein is het verhaal van de schrijfster en haar boek echter wel prominent waardoor de toevalligheid van deze namen storend werkt.
Ondanks alles is deze roman een meesterwerk. Het verweeft de twee tijdlijnen op een bijzondere en naadloze manier, bespreekt thema’s cynisch doch kritisch en stelt in bijna elke alinea een ethische vraag. Plot en personages zijn belangrijk, maar nog gewichtiger zijn de filosofische vraagstukken die deze roman dragen. Het zet je aan het denken, nog weken nadat het boek uit is.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
