Beste pittig boek over de basisbeginselen van de genetica
[Recensie] Er is waarschijnlijk geen wetenschap die de laatste decennia zo’n stormachtige ontwikkeling heeft doorgemaakt als de genetica. De vaststelling in 2001 van de sequentie van het menselijk genoom, van de complete set van chromosomen die onze soort kenmerkt, geldt als een van haar grootste wapenfeiten. En zoals dat gaat met belangrijke wetenschappelijke resultaten: met het antwoord dienden ontelbaar veel nieuwe vragen zich aan. Theoretische: hoe is het bijvoorbeeld mogelijk dat maar liefst 98 procent van onze DNA-volgorde identiek is aan die van een muis? En praktische: wat betekent deze kennis over de ‘blauwdruk’ van het menselijk leven voor de behandeling van erfelijke aandoeningen en voor de toepassing van genetische identificatietechnieken? Geen wetenschap die zo goed zijn eigen toekomst genereert als de genetica.
Het is voor een leek – schrijver dezes incluis – niet eenvoudig om door te dringen tot de wereld van het deoyribonucleïnezuur, het molecuul dat wordt gekopieerd en van cel naar cel, van generatie naar generatie wordt doorgegeven, en dat alle – u leest het goed – genetische informatie bevat, die nodig is om een organisme te doen groeien en functioneren. Genetica voor Dummies (een deel uit de bekende serie) van de Amerikaanse onderzoekster Tara Rodden Robinson doet een poging deze leek ter wille te zijn. Ze slaagt ten dele. Stap voor stap zet zij de basisbeginselen van zowel de klassieke als de moleculaire genetica uiteen. De werking van de celdeling, de erfelijkheidswetten van Mendel, de bepaling van het geslacht, de replicatie van het DNA, de rol van het RNA bij het doorgeven van de genetische informatie aan de cellen, de genexpressie, goede en slechte genetische mutaties, chromosoomafwijkingen enzovoort enzovoort – alle aspecten van de erfelijkheid komen uitgebreid aan bod. Belangrijke passages worden gemarkeerd, een woordenlijst ontbreekt niet en met duidelijke illustraties worden ingewikkelde processen aanschouwelijk gemaakt. Voorts gaat ze in op de mogelijke maatschappelijke en morele implicaties van de ontdekkingen in de genetica: drie hoofdstukken gaan over respectievelijk forensisch onderzoek, klonen en de genetische modificatie van voedingsgewassen.
Maar hoe didactisch van opzet ook en hoezeer de auteur ook probeert niet over de hoofden van de eenvoudige leek heen te praten, het blijft een taai en weerbarstig boek. De vele technische passages over hoe de processen op cel- en molecuulniveau werken doen de lezing haperen. “Bij eukaryoten wordt een lange reek adenines aan het 3′-uiteinde van het mRNA bevestigd om het mRNA nog lang genoeg verder te beschermen tegen de natuurlijke activiteit van nuclease, zodat translatie kan plaatsvinden”: het wemelt van dit soort zinnen. En dan te bedenken dat de auteur in het voorwoord vertelt dat ze het jargon zoveel mogelijk heeft vermeden en het luchtig heeft proberen te houden.
Kortom, voor moleculair-biologen en scheikundigen onder de dummies is dit boek uitermate geschikt. Maar gewone stervelingen zullen eerder afhaken. Wat hoe dan ook overblijft is een diepgaand besef van hoe ingenieus het leven zichzelf reproduceert. Dat er zoveel bij komt kijken om op je vader te lijken! En dat het nog lukt ook!
—
Eerder verschenen in Intermediair
