Weer een snipper Reve aan de vergetelheid ontrukt
[Recensie] En zou de grote Volksschrijver dat erg vinden?
Hoogstwaarschijnlijk niet. Als het maar schoof. Nu hij er zelf niet meer is om de binnenwapperende bankbiljetten te tellen, zullen zijn erven dat waarschijnlijk doen. Prima. Als wij maar weer een fragmentje van zijn meesterhand tot ons kunnen nemen.
In dit fijne in roze met rood gebonden boekje vinden we de Brieven aan Jef R. (1986-1997) Het woord vooraf van den uitgever geeft duiding aan de uitgave. Reve onderhield een briefwisseling met Jef Rademakers, televisiemaker (ook van het in dit voorwoord niet genoemde programma De PinUp Club) en vertaler van het oeuvre van Arthur Schnitzler. Tussen 1986 en 1997 maakte Rademakers met Reve een aantal spraakmakende televisieprogramma’s; de correspondentie tussen die twee kunnen we in dit werkje teruglezen.
De uitgever: “Voor de verstokte Reve-liefhebbers zal het een feest van herkenning zijn, maar ook voor wie Reve nog moet ontdekken, werd dit boek uitgegeven. Zo blijft, vijftien jaar na zijn overlijden, het universum van de grote Volksschrijver nog steeds uitdijen. Wij zijn trots dat we daar een steentje aan bij kunnen dragen.”
Driewerf dank, wij steken onze neus er als een nachtclubjunk in de cocaïne meteen in. Is de eerste indruk goed?
Ja en nee. De inhoud van de brieven is onmiskenbaar Reviaans. Voor de liefhebber is het een feest van herkenning om die alle kanten op schietende correspondentie, vol lariekoekzinnen, subzinnen en subsubzinnen met nog meer onzin, te lezen. De hieronder willekeurig opengeslagen bladzijde met ‘brief XII’ gaat over Reve’s komende 65e verjaardag. Reve en Rademakers waren het er al over eens dat dit lustrum op tv gevierd moest worden – de ideeën en voorstellen worden hier door Reve, voor Rademakers, alvast aangedragen:
“Leven en streven van een in heel Noord- en Zuid-Holland wereldberoemde man die 65 wordt, hoe kan dat in 55 minuten? Wil je er ‘alles’ in doen, dan wordt het zulk een geflits, dat de kijker er geen touw meer aan kan vastknopen. Matroos wilde eerst alles uit de geschiedenis op een rij zetten: wat er toen, toen en wederom daarna gebeurde en of daar allemaal stukken levende beelden van te achterhalen zijn. Je krijgt dan misschien wel 9½ uur film, en een ontzaglijk gevlooi, geknip en geschuif,bijna niet om uit te komen…. Ik geloof dat we andersom moeten beginnen. Ik ontvouwde voor Matroos zijn geestesoog mijn eigen plan, en hij bleek daar ten zeerste voor geporteerd.”
Naast het geven van dit soort kijktechnische adviezen verloor Reve ook de zakelijke kant niet uit het oog. Hij wist wat hij waard was en noemde de prijs voor zijn aanwezigheid dan ook zonder gêne. Wel moest hij af en toe door Rademakers herinnerd worden aan het indienen van de rekening.
Ook opvallend is Reve’s heldere kijk op de inkleding van de shows die ze voornemens waren te maken. In mei 1987 zond de NOS vier tv-programma’s uit, waarvan één verslag deed van Reve’s bezoek aan het Vlaamse dorp Haalteren. Daar beweerde een familie dat het Mariabeeldje op het dressoir tekenen van leven gaf. Reve daarover:
“Ik vond het wonder van Haalteren (als het zo heette) ietwat luguber, maar er is wel iets van te gebruiken, bijvoorbeeld om het infantiele, het geoudehoerkundige, etc., peil te tonen, waar devotie overgaat in zwakzinnigheid…
Ik heb een goede tekst om ‘uit te gaan’. Voorts moeten deel I en II elk met een goede demi-finale eindigen, om de belangstelling vast te houden….
En wat denk je van een grote polaroid van dat schilderij van Joos van Cleve, dat afgebeeld staat in Alone of All Her Sex, en waarop Zij, trots en gelukkig, de Schepper zoogt? …
Om daarmede het gehele programma te beëindigen, omdat het alles draagt, vertolkt en samenvat: Haar menselijkheid, waardoor alle kritiek verstomt.”
Zoals men ziet, is de correspondentie enerzijds vrij zakelijk van aard. Dat zou de argeloze lezer kunnen afschrikken. Echter, dit fijne werkje bederft de eetlust niet omdat Reve aan elke brief wel een buitenissige, ja zelfs lucullische draai weet te geven. Dat is waar we als dilettant uiteindelijk naar smachten: Reve, da’s tenslotte pas Leve.
—
Eerder verschenen op Nico’s recensies en Tiktok
