Moderne Don Juan in nostalgisch Amsterdam
Zoals een personage uit een boek afhankelijk is van zijn auteur, kan Frank Goldfarb slechts bestaan door de vrouw met wie hij op dat moment samen is. Nemon, pseudoniem van advocaat Bob van der Groen (1940), beschrijft in de moderne schelmenroman Goldfarb de avonturen van een vrouwenverleider in het broeierige Amsterdam van de jaren zestig.
Goldfarb, op papier strafpleiter, maar in de praktijk nauwelijks in de rechtszaal of op kantoor te vinden, slijt zijn dagen met het veroveren van vrouwen. Hij is een zogenaamde womer (womanizer). Als een ware Don Juan ziet hij in elke vrouw haar unieke schoonheid. Ook de vrouwen die hij in eerste instantie kwalificeert als ‘lelijk als de nacht’ kunnen hem in een ogenblik tot intense verliefdheid brengen. Hij stort zich dan ook van de ene kortstondige affaire in de andere, waarbij hij telkens gelooft de ware te hebben gevonden. Bij sommige vrouwen, zoals de zusters Angela en Rosalie, keert hij regelmatig terug, maar de meesten met wie hij de nacht doorbrengt lijkt hij na de deur te hebben dicht getrokken, direct te vergeten.
Zijn veroveringen spelen zich af in de binnenstad van Amsterdam. De vele geografische verwijzingen lijken onnodig. ‘De achteruitgang van het kantoor kwam uit op de Zieseniskade. Als je die afliep en je sloeg na het Plein rechtsaf de Leidsestraat in, dan was de rechtbank meteen links op de Prinsengracht’ is wel erg precies. Maar uit zijn gedetailleerde beschrijvingen van de cafés en restaurants rond het Leidseplein (Americain, Lido, Eijlders) spreekt een verlangen naar de zestiger jaren, toen dit gebied een verzamelplaats was voor kunstenaars en intellectuelen en je om 04.00 uur nog eens een goed gesprek kon voeren met een dame op de Wallen.
Het personage Goldfarb doet denken aan Leonard Zelig (de hoofdpersoon uit een gelijknamige film van Woody Allen): een man die het evenbeeld wordt van de persoon in wier nabijheid hij verkeert. Goldfarb spiegelt zich nauwgezet aan de vrouw die hij wil veroveren en is op deze wijze het product van de vrouwen om hem heen. De afhankelijke relaties van Goldfarb met zijn vrouwen zijn vergelijkbaar met de relatie die hij heeft met zijn schepper, Nemon. Nemon brengt deze relatie op inventieve wijze aan de orde door voortdurend met perspectieven te schuiven. Centraal hierbij staat de dubbele samensmelting van de ik-persoon (de beste vriend van Goldfarb) met enerzijds Goldfarb zelf en anderzijds de verteller Nemon. Deze verteller infiltreert al op de eerste pagina’s in het verhaal:
Nu hij toch slaapt, benutten we de gelegenheid om een switch te maken. Het voorgaande is betrouwbaar genoeg, omdat ik eerst zelf aan het woord ben en wat het concert betreft de informatie rechtstreeks heb van Angela, die ik van vroeger ken (haar naam heb ik moeten veranderen omdat ze inderdaad die beroemde soliste geworden is).
De verteller spreekt ons direct aan en laat hiermee zien dat hij, Nemon, de controle heeft over het lot van zijn personages en dat hij het is die deze werkelijkheid creëert.
Door de perspectiefwisselingen brengt Nemon de lezer in verwarring over wat echt en wat fictie is. Dit spel met illusie en werkelijkheid wordt versterkt door de titels van de eerste en laatste hoofdstukken. Het boek begint met het hoofdstuk ‘Voordat ik de voorhang oplicht’ en eindigt met achtereenvolgens ‘Op de set’, ‘De een na laatste take’ en ‘Achter de voorhang’. Deze titels verwijzen naar het theater en de film: plekken waar de werkelijkheid wordt nagebootst. In dit boek creëert Nemon net zo’n illusionaire werkelijkheid en word je als lezer uitgenodigd erin mee te gaan.
Het is interessant hoe Nemon de thematiek van de scheppende schrijver en zijn werkelijkheid samenbrengt in dit ene personage. Hij doet dit op subtiele wijze en laat ons op de juiste plekken in onwetendheid. Jammer is dat de plot wat mager is (deze bestaat uit weinig meer dan een reeks beschrijvingen van zijn veroveringen) en dat de auteur dit niet compenseert met een geestige of bijzondere stijl. Wel experimenteert hij er op los en nodigt hij de lezer zelfs uit om op www.goldforum.nl ‘in gesprek te gaan met de personages uit Goldfarb en op deze wijze bij te dragen aan zijn continuing novel. Het is origineel, maar de vraag rijst of Nemon zijn creativiteit niet te veel heeft gewijd aan dit soort vondsten. Ondanks zijn vernuftige foefjes lukt het hem niet mij mee te nemen in zijn werkelijkheid.
