"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Hard, hoofd, ziel

Zondag, 1 mei, 2022

Geschreven door: Rachel Held Evans
Artikel door: Wolter Huttinga

Van een kil, naar een liefdevol geloof

De auteur

[Recensie] Rachel Held Evans (1981-2019) was een Amerikaans christelijk schrijver, blogger en columnist. Ze werd het boegbeeld van een grote groep jonge mensen die de afgelopen twintig jaar het conservatief-evangelicale geloof achter zich liet en een meer progressief-christelijke koers ging varen. In haar boeken en blogs vertelde ze eerlijke verhalen over haar leven en stelde kritische vragen bij het rigide geloofssysteem van haar jeugd. Met de combinatie van haar serieuze spirituele zoektocht, het lef om afstand te nemen van vastgeroeste zekerheden en haar vrolijke schrijfstijl veroverde ze de harten van velen. Tegelijk maakte ze een hoop verbitterde vijanden en vulde haar inbox zich met haatmail van veelal misogyne aard. In mei 2019 overleed Evans, moeder van twee jonge kinderen, aan de gevolgen van een allergische reactie.

Thematiek

Dit boek is een unvollendete. Evans had, toen ze plotseling stierf, nog een hele bak met materiaal voor een nieuw boek liggen. Vriend en journalist Jeff Chu rondde het project ‘in haar geest’ af.

Heaven

Het boek is vol van de thema’s waar Evans in haar leven voor streed: het serieus nemen van de stem en de rol van vrouwen in het christelijk geloof, haar verzet tegen de liefdeloze, oordelende sfeer van het Amerikaanse conservatieve christendom, de zoektocht naar Gods genade die zich toont op de momenten van falen en kwetsbaarheid. Geloven is voor Evans een eerlijke, liefdevolle zoektocht geworden waarin ze een grote schare lezers heeft meegenomen.

Verhaaltjes

Het boek bevat veel sappige verhaaltjes over de religieuze cultuur van Evans’ jeugd, die ze met haar typische mix van humor, warmte en (zelf)kritiek vertelt. Zo kan ze er prat op gaan dat ze op haar basisschool maar liefst vier keer de ‘prijs voor de beste christen’ heeft gewonnen. Het bestaan van zo’n fenomeen: fascinerend.

Ze schrijft met milde zelfspot over haar puberjaren. Hoe ze als overijverige, strijdvaardige Jesus Freak (naar een populair nummer van de evangelische band DC Talk) klaarstond om de boze, ongelovige wereld te bekeren, opgroeiend in een milieu waarin echter uitsluitend christenen voorkwamen.

Hoe later een theologieprofessor haar geloof zwak en soft noemde, toen ze zich afvroeg waarom christelijke nazi’s in de oorlog meer kans op eeuwige zaligheid zouden maken dan niet-christelijke Joden.

Typerende passage

“Religie heeft veel mensen aan stukken gescheurd. In naam van zuiverheid, zekerheid en zelfbehoud heeft religie veel offers geëist. Van ontelbare mensen werd gevraagd hun geweten te negeren, te pretenderen dingen te geloven die ze niet echt geloofden, zichzelf te voegen naar benauwende genderrollen en culturele normen, verlangens te onderdrukken en talenten weg te stoppen, op zondag anders te leven dan doordeweeks, zonen en dochters te offeren op het altaar van conformisme, zekerheid te veinzen, blijheid te forceren, perfectie na te streven, de andere kant op te kijken in situaties van onrecht – kortom, om delen van hun menselijkheid af te zweren.”

Reden om dit boek niet te lezen

Er zit weinig in dit boek dat verrassend of nieuw is. Het soort christendom waar Evans boegbeeld van werd is onderhand een brede, volop aanwezige stroom geworden. Er is zeer veel overlap met de boeken van Nadia Bolz-Weber, Brian McLaren, Richard Rohr en vele anderen. Het zijn allen auteurs die zich afzetten tegen een bedompte, kille orthodoxie en een meer menselijk, inclusief en kwetsbaar christendom omarmen. Aan die stroom boeken voegt dit boek niet veel bijzonders toe.

Reden om dit boek wel te lezen

Het is mooi dat Evans niet opgaat in frustratie over haar jeugd of meegezogen wordt in de haat die haar vaak ten deel viel. Haar schrijven getuigt van een soort nederigheid, mystiek, een verlangen en tasten naar de liefde die ons omgeeft. Ze beschrijft dit echter niet als een breuk, maar eerder als een intensievere en intiemere omgang met haar eigen religieuze wortels.

Al met al laat het boek zich vooral lezen als een eerbetoon aan de overleden auteur. Nog één keer kunnen we genieten van de vlotte pen van Rachel Held Evans.

Eerder gepubliceerd in Trouw