Het gewelf van de Grote Kerk in Naarden
[Recensie] De Grote Kerk in Naarden is bekend om de uitvoeringen van de Mattheus Passion die hier jaarlijks plaatsvinden. Het is inmiddels een eerbiedwaardige traditie. De blik is dan naar het Nederlandse Bachkoor en orkest gericht. Dit boek Toen de corona uitbrak, kwamen geplande concerten stil te liggen en dat bood onderzoekers de kans om het gewelf eens uitgebreid van dichtbij te bekijken en de conditie van hout en schilderingen te inspecteren. Daarvoor was een forse stellage nodig maar die kon nu rustig blijven staan omdat de kerk niet in gebruik was. Dit boek Hemelbestormers is het resultaat van dit onderzoek waarbij zowel met een kunsthistorische als een theologische blik naar de schilderingen op het gewelf is gekeken. Herman Pleij tekent in zijn bijdrage het geloof van de middeleeuwse mens en dat levert misschien een wat onthutsend beeld op. Het geloof van die tijd is nogal aards en zeer menselijk van aard, vol bijgeloof. Het lijkt daarom nogal ver van ons af te staan want zo kunnen en willen wij niet meer geloven. Anton Kos beschrijft de bouw van de kerk in de stad Naarden, waar vroeger visserij en lakenindustrie een belangrijke rol speelden. De schilderingen zijn betaald door allerlei bemiddelde inwoners van de stad en de schenkers zijn hier en daar ook afgebeeld; dit was vroeger zeer gebruikelijk. Het tongewelf dateert uit 1518 en is nog in originele staat. Dat mag in ons vochtige klimaat wel uitzonderlijk worden genoemd. De kerk heeft ook vele oorlogen en rampen doorstaan. Interessant zijn de achtergronden die worden beschreven: het hout is uit het zuiden van Duitsland afkomstig en de volgorde waarin de schilderingen zijn gemaakt, is vanuit aanwijzingen in de schilderingen bekend. De afbeeldingen vormen een zogenaamde typologie waarbij verhalen uit het Oude Testament worden gezien als een voorafschaduwing van het Nieuwe Testament en verwijzen naar de komst en het leven van Jezus Christus. Ook is er aandacht voor andere kunstwerken die als inspiratiebron hebben gediend. Zo worden alle panelen door een kunsthistoricus en theoloog Jan Greven, voormalig hoofdredacteur van Trouw, uitgelegd. Tegenwoordig worden de schilderingen op het gewelf kunsthistorisch hoog gewaardeerd maar dat is in het verleden wel anders geweest. Er waren tijden dat men ze zeer geringschattend beoordeelde. Dit boek biedt een prachtig overzicht met allerlei interessante achtergronden zodat de bezoeker van deze kerk toch eens met een andere blik omhoog kijkt. Marchien den Hertog is hoofdredacteur van de Haagse Historie en doet research voor tv documentaires. Froukje Holtrop is kunsthistorica en heeft diverse publicaties op haar naam staan. — Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
